| Κείμενο : 5 Κυπριακοί ρυθμοί και μελωδίες |
| Πηγή : /P075-03 , Ευρετήριο : O-D9359279 |
Σώζος Κ. Τoμπόλης Κυπριακοί ρυθμοί και μελωδίες Τoμπόλης, Κ. Σώζος: "Κυπριακοί ρυθμοί και μελωδίες", Παράδοση και Τέχνη075, σελ. 6-7, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Μάϊος-Ιούνιος 2004. Από το: Κυπριακοί ρυθμοί και μελωδίες. Λευκωσία, 1966, σελ. 151-152, VII-VIII. Κυπριακοί ρυθμοί και μελωδίες Οι κυπριακοί χοροί που ακολουθούν προέρχονται από ένα χειρόγραφο τετράδιο που είχε την καλωσύνη να μου χαρίση ένας εξαιρετικός φίλος που επαγγέλλεται και το βιολάρη. Οι χοροί αυτοί, όπως με διαβεβαίωσε ο φίλος μου βιολάρης, ήταν του περίφημου Θεόδωρου από την Πάφο, ο οποίος υπήρξε μαθητής του διασημότερου βιολάρη της Κύπρου, του Παναουδκιού από τη Λάρνακα. Εγώ προσωπικά δεν μπορώ να ισχυριστώ με βεβαιότητα για την προέλευση των χορών. Για ένα πράμα μόνο είμαι βέβαιος: ότι οι χοροί αυτοί είναι απηλλαγμένοι από τις προσθήκες, παραλλαγές και στολίσματα των νεώτερων βιολάρηδων, ενώ ταυτόχρονα διατηρούν την παλιά γνωστή μελωδική γραμμή, αυτή που μας κληροδότησε η παράδοση. Δηλαδή έχουμε εδώ πέρα μιά από τις αρχικές μορφές των κυπριακών χορών, που μπορεί νά’ ναι και η πιο γνήσια. Στη συλλογή μου, εκτός από τους γνήσιους κυπριακούς χορούς, συμπεριελήφθηκαν και όλοι σχεδόν οι ξένοι χοροί που έχουν πια πολιτογραφηθή στην Κύπρο. Οι ελληνικοί Συρτοί, Καλαματιανοί κ.α., οι μικρασιατικοί (Ζεϊμπέκικοι), οι αραβικοί (Αραπιέδες) και οι σέρβικοι χοροί. Η δική μου εργασία περιωρίστηκε στη διόρθωση ωρισμένων σφαλμάτων, που έγιναν κατά την αντιγραφή των χορών, τη διόρθωση ωρισμένων σημείων αλλοιώσεως και σε μερικές περιπτώσεις στη ρυθμική αποκατάσταση των χορών. Σχετικά με τους δισταγμούς που αισθάνονται μερικοί για τη δημοσίευση των ξένων χορών που έχουν πολιτογραφηθή στην Κύπρο, όπως οι Ζεϊμπέκικοι, Σέρβικοι, Αραπιέδες κ.α., έχω να πω πως για μένα δεν υπήρξε ο ελάχιστος δισταγμός να τους συμπεριλάβω στη συλλογή μου, γιατί οι χοροί αυτοί χορεύονται από πολλά χρόνια στην Κύπρο και δεν λείπουν από κανένα γάμο, διασκέδαση ή πανηγύρι. Η μακροχρόνια κατοχή των χορών αυτών από το λαό μας μάς δίνει το δικαίωμα να τους θεωρούμε δικούς μας. Εξ άλλου αυτό συμβαίνει σ’ όλες τις χώρες του κόσμου. Οι χοροί, που χορεύονται εκεί δεν είναι όλοι τοπικοί. Κατά καιρούς εισήχθησαν και ξένοι χοροί, που κατάντησαν τώρα να θεωρούνται δικοί τους. Τα προϊόντα του λαϊκού πολιτισμού ταξιδεύουν από χώρα σε χώρα κ’ είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσουμε τι ανήκε κάποτε στον ένα λαό και τι στον άλλο. Η επιφύλαξη, που αισθάνονται μερικοί για τη δημοσίευση των ξένων χορών, αφορά κυρίως στους Ζεϊμπέκικους χορούς, επειδή σήμερα οι Ζεϊμπέκηδες ανήκουν στην τουρκική φυλή. Ομως οι χοροί τους δεν είναι τουρκικής προελεύσεως. Ειδικά για τους Ζεϊμπέκικους χορούς μπορούμε να παρακολουθήσουμε την παράδοσή τους ως τους πανάρχαιους χρόνους. Στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 12ος, σελ. 6, γράφεται για τους Ζεϊμπέκηδες: «Ούτοι είναι ιδιάζουσα τάξις του εντοπίου μουσουλμανικού πληθυσμού των επαρχιών Προύσης και Αϊδινίου... Κατά τον V. Guinet οι Ζεϊμπέκαι φαίνονται απόγονοι των αρχαίων Θρακών, οίτινες μεταναστεύσαντες εις την Μικράν Ασίαν ίδρυσαν την πόλιν των Τράλλεων. Είναι πολεμικώτατοι παρέχοντες ως οι αρχαίοι πρόγονοί των τας υπηρεσίας των επί μισθώ, συχνάκις δε επιδιδόμενοι εις την ληστείαν». Κατά την ίδιαν Εγκυκλοπαίδειαν, τόμ. 2ος, σ. 635, οι Ζεϊμπέκηδες είναι «ιδιάζων φυλετικός τύπος εν τω σαντζακίω Αϊδινίου, τους οποίους οι Τούρκοι επεχείρησαν να παραστήσουν ως αντιπροσώπους της φυλής των. Είναι εν τούτοις εκτός αμφιβολίας, ανεγνωρίσθη δε ουχί μόνον υπό των Ευρωπαίων V. Guinet, El. Reclus, Texier, Mathieu, αλλά και υπό του αποθανόντος διευθυντού του Τουρκικού Αρχαιολογικού Μουσείου Κων/πόλεως Χαμδή Βέη, όστις εν τω βιβλίω του «Les costumes populaires de la Turquie» (Κων/πολις 1873) γράφει ότι οι Ζεϊμπέκαι δεν είναι τουρκικής φυλής, αλλά Θράκες μεταναστεύσαντες εις Μικράν Ασίαν και δημιουργήσαντες την πόλιν των Τράλλεων (Αϊδίνιον)». Επίσης εις το Εγκυκλοπαιδικόν λεξικόν Ηλίου, τόμ. 13ος, αναφέρεται ότι ο Ζεϊμπέκικος χορός είναι «χορός με επιδείξεις οπλομαχητικής. Πιθανώς αρχαίος θρακικός χορός, τον οποίον μετέφερον οι Ζεϊμπέκαι εκ Θράκης όταν μετηνάστευσαν εις την Μ. Ασίαν». Ενας από τους Ζεϊμπέκικους χορούς της συλλογής μου, ο υπ’ αρ. 3, χρησιμοποιεί την κλίμακα του αρχαίου Φρυγίου τρόπου. Το γεγονός αυτό μου έκανε εξαιρετική εντύπωση. Δεν μπορούσα να εξηγήσω την ύπαρξη ενός αρχαίου ελληνικού τρόπου, του Φρυγικού, στους Ζεϊμπέκικους χορούς. Ερευνώντας γι’ αυτό το ζήτημα βρήκα στη Μ.Ε. Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 12ος, σ. 702, τα ακόλουθα: «Τινές υποστηρίζουν ότι Φρύγες, λαός συγγενής προς τους Ελληνας, διέπλευσαν τον Ελλήσποντον και εισέβαλον εις την Θράκην (είναι ούτοι οι δεχόμενοι ότι από το οροπέδιον του Ιράν εξώρμησαν οι Αριοι λαοί της Ευρώπης), άλλοι δε ότι από της Ελληνικής ή Ιλλυρικής χερσονήσου διά του Ελλησπόντου διεπέρασαν εις την Μ. Ασίαν Φρύγες και Θράκες». Φαίνεται λοιπόν ότι οι Φρύγες εισήγαγαν στην αρχαία Θράκη μαζί με άλλα στοιχεία του πολιτισμού των και τον Φρύγιο τρόπο, τον οποίο αργότερα οι Θράκες μετέφεραν στη Μ. Ασία όταν μετανάστευσαν εκεί. Να υποθέσουμε λοιπόν ότι ο Φρύγιος τρόπος που βρήκα στο Ζεϊμπέκικο χορό είναι παλιά κληρονομιά από τους Φρύγες-Θράκες-Ζεϊμπέκηδες; Νομίζω πως αξίζει τον κόπο να γίνη μια σχετική έρευνα από τους ειδικούς ιστορικούς μας πάνω στο όλο ζήτημα. Μελωδίες που καταγράφονται Συρτός Πολίτικος, Συρτός Σκαλιότικος, Συρτός Αζιζιές, Συρτός γυναικείος (Αρμα χορός), Συρτός Συργιανός, Συρτός Θεσσαλονικός, Σέρβικος, Συρτός Χανιώτικος, Συρτός Οργανάκι, Συρτός Μαυρομμάτης, Αραπιές (Πρώτος), Αραπιές (Δεύτερος), Το Μασαίριν, Μάντρα, Καλαματιανός, Πρώτος ανδρικός, Δεύτερος ανδρικός, Τρίτος ανδρικός, Τέταρτος ανδρικός, Μπάλος, Πρώτος γυναικείος, Δεύτερος γυναικείος, Τρίτος γυναικείος, Τέταρτος γυναικείος, Ζεϊμπέκικος αρ. 1, Ζεϊμπέκικος αρ. 2, Ζεϊμπέκικος αρ. 3, Ζεϊμπέκικος αρ. 4, Ζεϊμπέκικος αρ. 5, Ζεϊμπέκικος αρ. 6 Τoμπόλης, Σώζος Κ.: Κυπριακοί ρυθμοί και μελωδίες. Λευκωσία, 1966, σελ. 151-152, VII-VIII **************************************************** **************************************************** Par075 Tompolis02GR.doc |