| Κείμενο : 1 Μυαλό και ποδάρια |
| Πηγή : /P007-01 , Ευρετήριο : O-4858C1DC |
Αλκης Ράφτης Μυαλό και ποδάρια Ράφτης, Αλκης: «Μυαλό και ποδάρια», Παράδοση και Τέχνη 007, σελ. 1-2, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ. Ιανουάριος – Φεβρουάριος 1993. Μυαλό και ποδάρια Δεν θα μπορούσα να συνοψίσω καλύτερα την κατάσταση του χορού στην χώρα μας από όσο ο Αλέκος Ιακωβίδης από την Κερύνεια στο κείμενο που συνοδεύει τους δίσκους για την Κύπρο του Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος. Το παραθέτω λοιπόν αυτούσιο: "Η περιορισμένη ως σήμερα μελέτη του κυπριακού χορού δεν έχει αντιμετωπίσει σφαιρικά το χορό και έχει ενδιαφερθεί περισσότερο για τη μουσική, γιατί οι περισσότεροι μελετητές παραβλέπουν τη σημασία της κίνησης και καταλήγουν σε συμπεράσματα στηριζόμενοι μόνο στη μελωδία. Οπως συμβαίνει όμως και αλλού, τις περισσότερες φορές η κίνηση προϋπάρχει και προσαρμόζεται στις νεότερες μελωδίες παίρνοντας και το όνομά τους. Η εκτεταμένη κινηματογράφηση, έστω και αργά, των φορέων-χορευτών και η συγκέντρωση όσο το δυνατόν περισσότερου πληροφοριακού υλικού, θα αποτελέσουν μία βάση για μελέτη. Ο σημερινός ερευνητής έχει ν' αντιμετωπίσει: 1) Τη σπανιότητα ευκαιριών να παρακολουθήσει τους χορούς να λειτουργούν στο δικό τους ιδιαίτερο παραδοσιακό περιβάλλον και γι' αυτό συνήθως είναι υποχρεωμένος να δημιουργεί τεχνητές ευκαιρίες για να τους δει. 2) Τη μεγάλη ηλικία των χορευτών, που δεν τους επιτρέπειν' αναπτύξουν τους χορούς στην πλήρη τους κινητικότητα και τις άπειρες παραλλαγές που δημιουργούνται από την ελευθερία για προσωπική ερμηνεία του κάθε χορευτή (αυτοσχεδιασμός χωρίς τον έλεγχο του κοινωνικού περίγυρου). 3) Την επίδραση των κυπριακών χορευτικών συγκροτημάτων με τη γενικότερη εντύπωση που έχουν δημιουργήσει και σε εκείνους που δεν γνωρίζουν τον κυπριακό χορό πραγματικά και στους ίδιους, κυρίως τους νεότερους, τους Κυπρίους. Καθοριστικοί παράγοντες, κατά τη γνώμη μας, για την τυποποίηση και αλλοτρίωση του κυπριακού παραδοσιακού χορού είναι, από τη μία μεριά, η "διδασκαλία" (εξωσχολική και σχολική) και, από την άλλη, οι τοπικοί διαγωνισμοί δεξιοτεχνίας χορού. Επίσης καθοριστική, περισσότερο για την αλλοτρίωση των τοπικών χορών της Κύπρου, είναι η επίδραση έμμεσα ή άμεσα των "φολκλοριστικών μπαλέτων", κυρίως της Ανατολικής Ευρώπης. Αποτέλεσμα, η ισοπέδωση κίνησης ύφους καιη απάμβλυνση των ποικίλων και χαρακτηριστικών εκείνων τοπικών και ατομικών μικροδιαφορών στα "πατήματα", στη στάση του κορμιού, τις κινήσεις και τις θέσεις των χεριών, το ύφος γενικά. Εκτός απ' αυτά, αλλοιώνεται ολοκληρωτικά η μορφή και το πνεύμα του κυπριακού χορού με την αύξηση του αριθμού των ζευγαριών, τη δημιουργία μικτών χορών και την εξομοίωση κίνησης και ύφους. Η εκτέλεση "διατεταγμένων" κινήσεων από τον ένα ("χορογράφο-δάσκαλο") στους πολλούς βρίσκεται σε αντίθεση με το αυθόρμητο και την πρωτοβουλία του παραδοσιακού χορευτή. Η μορφή με την οποία παρουσιάζονται - εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις - από την τηλεόραση οι κυπριακοί χοροί, δεν υπήρξε και δε λειτούργησε ποτέ στην παραδοσιακή κοινωνία. Η μορφή αυτή είναι αποκλειστικό δημιούργημα των "φολκοριστικών συγκροτημάτων" χωρίς τη συμμετοχή του αγροτικού πληθυσμού της Κύπρου. Για τη μελέτη του κυπριακού χορού απαιτείται ακόμα έρευνα, πρώτα σε τοπική κλίμακα και μετά σε σύγκριση με το χορό στους γειτονικούς χώρους της Εγγύς και Μέσης Ανατολής". Δεν έχει κανείς παρά να αντικαταστήσει στα παραπάνω την λέξη "κυπριακός" με την λέξη "ελληνικός" για να έχει την πληρέστερη δυνατή εικόνα μέσα σε λίγες γραμμές. Η κατάσταση στην Κύπρο είναι ουσιαστικά η ίδια με την κατάσταση στην Ελλάδα. Μόνο που οι Κύπριοι έχει αποδειχτεί ότι είναι πολύ πιο θετικοί από τους Ελλαδίτες (τους καλαμαράδες, όπως μας λένε) και είμαι βέβαιος ότι θα ανασκουμπωθούν για να δώσουν λύσεις. Ενώ εμείς φοβάμαι ότι θα συνεχίσουμε να κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα. Η πραγματικότητα είναι ακριβώς αυτή που είδαμε παραπάνω. Ο πραγματικός παραδοσιακός χορός ισοπεδώνεται από τα συγκροτήματα και γίνεται μουσική γυμναστική, χωρίς το τοπικό ύφος, χωρίς την γνήσια έκφραση που βγαίνει από την βαθιά γνώση του κάθε τόπου. Εχει καταντήσει ο καθένας που έμαθε τα βήματα μερικών χορών να δηλώνει δάσκαλος. Χωρίς να έχει διαβάσει ούτε ένα βιβλίο για το χορό και τα χορευτικά έθιμα, χωρίς να έχει στο σπίτι του ούτε έναν δίσκο δημοτικής μουσικής, χωρίς να έχει χορέψει ποτέ σε χωριό, χωρίς να υποψιάζεται καν ότι υπάρχουν ένα σωρό γνώσεις που του λείπουν για τη διδασκαλία, τη σκηνική παρουσίαση και την εθνογραφική έρευνα. Από αυτές τις γνώσεις υπάρχουν αρκετές στους δίσκους, στα βιβλία και στα σεμινάρια αλλά ο ίδιος δεν τολμά ή βαριέται να τις ζητήσει. Προτιμά να κάνει τον ειδικό μέσα στον στενό του κύκλο, και συγχρόνως να κρύβεται από τον ευρύτερο χώρο, για να μην φανεί η άγνοιά του. Ο δημοτικός χορός θέλει και μυαλό, όχι μόνο ποδάρια. Το μυαλό πρέπει να το ακονίζει κανείς συνέχεια γιατί αλλοιώς σκουριάζει, όπως και τα πόδια του χορευτή σκουριάζουν άμα δεν χορεύουν συνέχεια. Το ακόνισμα του μυαλού δεν γίνεται με συζητήσεις τύπου καφενείου, γίνεται με το διάβασμα και τον συλλογικό προβληματισμό. Σε μια εποχή που κυριαρχείται από τη συνθηματολογία, θα μου συγχωρεθεί να παρασυρθώ και κοντά στο "Χορέψτε γιατί χανόμαστε!" να συμπληρώσω: "Δάσκαλοι χορού, διαβάστε γιατί χανόσαστε!" ************************************************ ********************************************** PAR007 RaftisA067GR.doc |