| Κείμενο : 5 Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου (1907-1996) |
| Πηγή : /P030-05 , Ευρετήριο : O-84AD0F8E |
| Ισμήνη Ευσταθίου Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου (1907-1996) Ευσταθίου, Ισμήνη: "Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου (1907-1996)", αποσπάσματα από το βιβλίο της Ευσταθίου, Ισμήνης& Ζευγώλη-Γλέζου, Διαλεχτής: Υφαντά Νάξου. Παράδοση και Τέχνη 030, σελ. 7-8, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ. Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1996. Διαλεχτή Ζευγώλη-Γλέζου (1907-1996) Με αφορμή το θάνατο της σπουδαίας Απεραθίτισας λαογράφου Διαλεχτής Ζευγώλη-Γλέζου το περασμένο καλοκαίρι, θα θέλαμε να την τιμήσουμε με μερικά αποσπάσματα από το εκλεκτό και πλούσιο έργο της. Γεννημένη στην Απείρανθο της Νάξου - χωριό που μέχρι σήμερα κρατάει τις παραδόσεις του - συγκέντρωσε και δημοσίευσε γλωσσικό και λαογραφικό υλικό της ιδιαίτερης πατρίδας της. Τα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο της Ισμήνης Ευσταθίου (συγκέντρωση και παρουσίαση ύλης) & της Διαλεχτής Ζευγώλη-Γλέζου (συνεργασία): Υφαντά Νάξου. Αθήνα: ΕΟΜΜΕΧ, 1982. Εδέησεν από πολύ νέες να έχωμεν συνείδησιν της παραδόσεως και να διακρίνωμεν το παλαιόν από το μοντέρνο, και να αγαπάμε το παλαιόν. Δεν μας ήτανε διόλου δύσκολο να συνδυάζομεν αρμονικά τους χρωματισμούς, να δημιουργούμεν σχέδια ιδικά μας, κυρίως στα αραδωτά υφαντά, και να κάνωμεν διαφόρους συνδυασμούς στα κεντητά υφαντά. Ετσι και πολλές άλλες χωριανές μας. Οπου το μάτι μας έπαιρνε κάτι παλαιόν, το εζητούσαμεν για αντιγραφήν στην κρεβαταριά ή σε χαρτί με τετραγωνίδια. Και έτσι έχομεν περισώσει μερικά σχέδια. Και δεν εδιδάχθημεν μόνον την υφαντικήν από τις μητέρες και τις γιαγιάδες μας, αλλά και όλες τις συναφείς προς αυτήν εργασίες, όπως το ξάσιμο, το στίβαγμα και το γνέσιμο των μαλλιών, το κλώσιμο των βαμβακερών νημάτων, το αντιλιάδιασμα, το καλαμοκάνιασμα, του μασούρισμα, το κλώσιμο και το φούντωμα. Για το διάσιμο και το τύλιγμα του διασιδιού στο αντί υπήρχαν ειδικές γυναίκες, η διάστρα και η τυλίχτρα. Επίσης για το περιμάτισμα υπήρχεν η περιματίστρα. Ομως οι περισσότερες γυναίκες του χωριού μας επεριμάτιζαν και επερνούσαν από το χτένι τα διασίδια τους. Στις τελευταίες αυτές εργασίες, εκτός των ειδικευμένων γυναικών, εχρειάζονταν και κάποια βοηθός, συνήθως η ίδια η υφάντρια ή άλλο πρόσωπον του σπιτιού ή φιλικό. Και εκτός από τις ανεφαντούδες (υφάντριες) των ειδικών των διασιδιών υπήρχαν και άλλες που εδούλευαν με αμοιβήν κατά πήχυν σε ξένο διασίδι. Ομως για μεν τις πρώτες η λέξις ανεφαντού εσήμαινεν έπαινον, για δε τις δεύτερες εσήμαινεν επάγγελμα και έπαινον μαζί. Η υφαντική, στην Απείρανθον τουλάχιστον, ίσως και στην Μονήν, ξεκινάει από παλιά χρόνια πίσω, και απασχολούσε σχεδόν όλα τα σπίτια του χωριού, επειδή συνδέονταν με όλα σχεδόν τα ρουχικά, ενδύσεως, εσωρρούχων ανδρών, γυναικών και παιδιών, κλινοσκεπασμάτων, στολισμού. Ητανε πολύ ευχάριστη και πολύ ικανοποιητική απασχόλησις των κοριτσιών, αλλά και των μανάδων και των γιαγιάδων ακόμη. Κάθε κομμάτι, που έμπαινε στην χρήσιν του σπιτιού την καθημερινήν, ή στο μπαούλο για την προίκα των κοριτσιών, έφερνε μιαν ανακούφισιν στην ψυχή των φτωχών γυναικών, που από τα χέρια τους και μόνον και με οικονομικήν συνήθως δυσχέρειαν, έπρεπε να ντυθούν τα μέλη της οικογενείας ολοκλήρου και να στολιστούν ανάλογα τα σπιτικά τους. Αυτό εδημιούργει μια βαθύτερη χαρά στις υφάντριες, ώστε ν’ ανεβαίνει αυθόρμητος ο στίχος ή και ο στίχος της παραδόσεως στα χείλη τους, και έτσι ν' ακούγεται μαζί με τον ρυθμικόν χτύπον του πετάλου και το τραγούδισμα. Στη Νάξο, στα γνωστά απεραθίτικα “κοτσάκια” (δίστιχα) και στα τραγούδια του νησιού γενικώτερα, ακούγονται παινέματα για την κόρη που υφαίνει ή και πειράγματα, στολίζεται η κρεβαταριά με τα πιο όμορφα λόγια και δένεται ποιητικά η υφαντική με την καθημερινή ζωή. Στην κρεβαταριά που φαίνω ό,τι κάνεις τα μαθαίνω έρχονται και μου τα λέσι κάποιοι που σου κακοθέσι. Είσαι κόφτρα, είσαι ράφτρα είσ’ ανεφαντού και διάστρα. Επήραμε τον πρωτονιό, πού 'χεν η Φυρροΐστρα ήπηρεν όμως κι ο Σταυρής την ξακουστή κεντήστρα. Ω ρημασμένο μου πανί, άφαντο και φαμένο πού είν’ την την ανεφαντού να σ' έχει ξυφασμένο; Ακούω του πετάλου σου ν’ ανεβοκατεβαίνει μα σένα πρέπει, κόρη μου, σαΐτα διαμαντένη. Η Φυρροΐστρα είναι μια γειτονιά της Απειράνθου. Κεντήστρα είναι η γυναίκα που υφαίνει κεντητά στην κρεβαταριά. Το πέταλο είναι εξάρτημα της κρεβαταριάς. Ανεφαντού λέγεται η γυναίκα που υφαίνει, διάστρα η γυναίκα που διάζεται δηλαδή που ετοιμάζει το διασίδι (στημόνι). Πανί καλείται το υφαντό αλλά και το διασίδι που δεν έχει υφανθεί. Αφαντο σημαίνει αυτό που δεν έχει υφανθεί. [εικόνα υφαντού] Υφαντό της Διαλεχτής Ζευγώλη-Γλέζου. Υφάνθηκε από την ίδια στην Απείρανθο. Κάθε σειρά δείχνει και ένα σχέδιο από παλαιά υφαντά, και καμιά δεν είναι όμοια με την άλλη. Τα κεντητά σχέδια χωρίζονται από αράδες με πάτημα. Στο υφαντό αυτό είναι συγκεντρωμένα μερικά από τα ωραιότερα απεραθίτικα σχέδια: κλαδάκι, καρυδάκι, μακαράς, γλαστράκι, πουλιά, ελαφάκια, πετεινός. Στημόνι και υφάδι από νήμα μπαμπακερό. Πυκνότητα ύφανσης: στημόνι 16/1 και υφάδι 15/1. Διαστάσεις: μήκος 1.26 μ. και πλάτος 57 εκ. Τελειώνει με δέση (κλώσιμο) με φούντωση. ************************************ ************************************ PAR030 EfstathiouI01GR.doc |