| Κείμενο : 1 Δισκογραφία: Τραγούδια και σκοποί της Θράκης. Χρόνης Αηδονίδης. |
| Πηγή : /P017-03 , Ευρετήριο : O-C5C7502E |
| Παντελής Καβακόπουλος Δισκογραφία: Τραγούδια και σκοποί της Θράκης. Χρόνης Αηδονίδης. Καβακόπουλος, Παντελής: “Δισκογραφία: Τραγούδια και σκοποί της Θράκης. Χρόνης Αηδονίδης”, Παράδοση και Τέχνη 017, σελ. 11-13, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Σεπτέβριος –Οκτώβριος 1994. ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΣΚΟΠΟΙ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΧΡΟΝΗΣ ΑΗΔΟΝΙΔΗΣ Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης - Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας Στη πέμπτη παράγραφο "Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΘΡΑΚΗ", ο συγγραφέας Ν.Δ. γραφει: "Αυτή η μουσική λοιπόν, που σημερα εντοπίζεται στους ιστορικούς και στους προσφυγικούς θρακιώτικους οικισμούς, ανήκει στην κατηγορία των μουσικών ιδιωμάτων της θαλασσινής Ελλάδας, η οποία περιλαμβάνει σε μία ενότητα τις περιοχές από την Κρήτη και την Κύπρο μέχρι τα παράλια του Ευξείνου Πόντου, με επίκεντρο τα μεγάλα αστικά κέντρα της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης (χαρακτηριστικό τους η χρήση ημιτονίου, βλ. Σαμουήλ Μπο-Μποβύ, Δοκίμιο για το ελληνικό δημοτικό τραγούδι, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ιδρυμα, Ναύπλιο 1984)". Είναι γνωστό πως όλα τα δημοτικά μας τραγούδια κινούνται στις Ελληνικές φυσικές κλίμακες, ("τους τρόπους" κατά τους Ευρωπαίους). Και ερωτώ το συντάκτη: Τι το καινούργιο θέλει να μας πεί; (εκτός αν οι κλίμακες των δημοτικών τραγουδιών όλης της Ελλάδος, στερούνται-κατά τον συντάξαντα-ημιτονίων. Ο αείμνηστος Σαμουήλ Μπο-Μποβύ έγραψε για μια σπάνια περίπτωση ανημίτονων τραγουδιών της Θεσσαλίας, που ηχογράφησε ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων κ. Τσαγκαλάς. Ο Συντάκτης μπερδέυει προφανώς δύο άσχετες περιπτώσεις, που δεν έχουν καμιά συγγένεια. Στην ίδια σελίδα "μουσικές περιοχές" ο συντάκτης γράφει πως, "η μουσική της Θράκης, της Μ. Ασίας και των νησιών του Αιγαίου είναι επηρεασμένη από την πλούσια κοσμική και ψαλτική μουσική της Πόλης...". Λάθος. Διότι τα τραγούδια αυτά είναι γνήσια δημιουργήματα του Ελληνικού λαού χωρίς κανένα λογιωτατισμό, είτε στο λόγο από την άποψη του λόγου, όσο και από την άποψη της μουσικής, αποτελούσαν μια διαφορετική τάξη τραγουδιών, επώνυμων ποιητών και συνθετών, που στάθηκαν εφήμερα και χωρίς εκλαϊκευση και διάρκεια. Η αλήθεια είναι μία και μόνη: Τα καθιστικά τραγούδια, μέσα από το μουσικό τους άκουσμα, παρουσιάζουν μια ιδιάζουσα τεχνοτροποία στη σύνθεση και στην έκφραση, που θυμίζουν αργά βυζαντινά εκκλησιαστικά μέλη, αλλά το ύφος των τραγουδιών αυτών είναι "γηγενές" και αυτούσιο. Αυτό το αντιλαμβάνεται και το ξεχωρίζει ο λαός, από το ύφος, και το χρώμα του τραγουδιστή και λέει: "Αυτός είναι ψάλτης". Στην τρίτη παράγραφο "μουσικές περιοχές" ο συντάκτης αναφέρει σαν αστικό κέντρο τη Σωζόπολη, που βρίσκεται στα νότια Βουλγαρικά παράλια της μαύρης θάλασσας όπου "και εκεί δημιουργήθηκε λόγιο αστικό τραγούδι. (βλ. Π.Καβακόπουλου "Καθιστικά της Σωζόπολης-χορευτικά της Θράκης-ΙΜΧΑ 243-Θεσ/κη 1993). Στην τέταρτη σελίδα λέει, πως "συναντά κανείς ποικιλία από απλούς και σύνθετους ρυθμούς (δίσιμους μέχρι και δωδεκάσημους σε διάφορές εκδοχές διάδορα μουσικά μετρικά σχήματα άγνωστα στους πολλους. Αναφέρει τους χορούς (Ντάχτιλι..ξίσυρτος και χασαπιά). Λάθος, τα σωστά ονόματά τους είναι: (Νταχτιριρί, ξισυρτό και χασάπικο) και όχι χασαπιά, που προέρχεται απότους ψευτόμαγκες της εποχής. Δεν είναι επίσης σωστή λέξη "τσαλκατζήδες" που χρησιμοποιεί για το σύνολο των οργανοπαικτών. Οι Θρακιώτες τους λένε "Τσαλγκιτζήδες". Στην έκτη σελίδα γραφει: "Ετσι, δεν είναι τυχαίο, ότι η πρώτη δισκογράφηση τραγουδιού από τη Δυτ. Θράκη έγινε το 1953 και η αμέσως επόμενη το 1961". Και συνεχίζει: "Αξιόλογοες δισκογραφικές δουκιές για τη Θράκη έχουν παρουσιάσει ο Σίμων Καράς, η Δόμνα Σαμίου, η Δόρα Στράτου κ.α. Ο κ. Διονυσόπουλος αγνοεί πως τον πρώτο δίσκο 78 στροφών που κυκλοφόρησε ο Π. Καβακόπουλος με τη χορωδία του στα 1952 ήταν το τραγούδι (Ολες οι νειές παντρεύονται); δεν του είπε κανένας για το δισκογραφικό έργο του Π. Κ. με τραγο ύδια απ'όλη την Ελλάδα, μαζί και τα πρώτα Θρακικά τραγούδια που κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών με τραγουδιστές του Καρ. Δοϊτσίδη και την Ειρ. Καβακοπούλου; Σχετικά με την επίσημη προβολή του Θρακιώτικου τραγουδιού από τους κρατικούς Ραδιοφωνικούς Σταθμούς του (Ε.Ι.Ρ.), καλόν είναι να ψάξει ο συντάκτης το αρχείο του σχετικού περιοδικού του Ε.Ι.Ρ., και θα διαπιστώσει ποιός πρώτος ξεκίνησε τις θρακικές εκπομπές επί της εποχής Δ/σεως Τσιγάντε το έτος 1950 και μετά. Στην όγδοη σελίδα γράφει σχετικά με την απόδωση της χορωδίας του Π. Καβακόπουλου στην οποία μετείχε και ο Χρόνης Αηδονίδης: "Το τελικό αποτέλεσμα ήταν η ομογενοποίηση, (το σωστό είναι ομοιογενοποίηση") κατά κάποιο τρόπο του ύφους της εκτέλεσης". Την απάντηση την δίνουν τα τραγούδια των δίσκων του Π.Κ. των οποίων το ποιοτικό χρωματικό ύφος και ήθος, απ'όποιο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδος και αν προέρχονται, είναι πηγαία και αναντικατάστατα. Ο Χρόνης Αηδονίδης, δηλώνει και αναγνωρίζει δημόσια στις συναυλίες του και από τα ραδιοφωνικά μέσα ενημέρωσης -και είναι προς τιμήν του- το τι του προσέφερε σαν δάσκαλος ο Π. Καβακόπουλος ώστε να είναι σήμερα ένας από τους λίγους Θρακιώτες τραγουδιστές. Στην 10η σελίδα με υπότιτλο "Εβαλε τη φωνή του" σημειώνεται ότι ο Χρ. Αηδονίδης "...στο τέλος της δεκαετίας του '50 αναλαμβάνει σε συνεργασίαμε τον Πολ. Παπαχριστοδούλου την ευθύνη ραδιοφωνικής εκπομπής, για τρία περίπου χρόνια, αποκλειστικά με Θρακιώτικα τραγούδια". Από τα αρχεία του ΕΙΡ αποδεικνύεται περίτρανα ότι ο αείμνηστος Δημ. Πουρναρά δημοσιογράφος και Δ/ντης Προγ/τος συνέστησε στον Π. Παπαχρηστοδούλου καθηγητή της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων και Πρόεδρο της Εταιρίας Θρ. μελετών (και όχι γυμνασιάρχη όπως τον αποκαλεί) την ανάθεση της εκπομπής "Θρακικά τραγούδια" από το ραδιόφωνο, στη χορωδία Π. Καβακόπουλου στην οποία και ο Χρ. Αηδονίδης μετείχε σαν χορωδός και σολίδτας, όπως μετείχε επίσης και η Ειρήνη Καβακοπούλου και άλλοι. Η εκπομπή αυτή άρχισε στα μέσα του 1951 και κράτησε ως τα 1954. Τα ιστορικά και λαογραφικά κείμενα έγραφε ο Π. Παπαχρηστοδούλου και έχουν δημοσιευτεί και στο περιοδικό "Αρχείο Θράκης". Από τα μέσα του 1954, τα κείμενα τν εκπομπών αυτών τα έγραφε η δημοσιογράφος και λογοτέχνης Ειρ. Καβακοπούλου αλλά παρουσιάζονταν σαν κείμενα του Π. Παπαχριστοδούλου, γιατί ορισμένοι μικρόψυχοι παράγοντες της ραδιοφωνίας δεν ήθελαν ν'ακούγεται πολύ στον αέρα το όνομα Καβακοπούλου. Την ευθύνη και τη διεύθυνση της μουσικολαογραφικής εκπομπής, την είχε φυσικά ο Π.Καβακόπουλος. Αυτή είναι η αλήθεια, όπως προκύπτει από άπειρα ντοκουμέντα. Στις σελίδες 16,18,20 "ΑΚΟΥΓΟΝΤΑΣ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ", αναφέρονται διάφορα σχόλια και πληροφορίες επί των τραγουδιών του δίσκου. Θα περιοριστώ μόνο σε δύο απ'αυτά, που δεν θα έπρεπε βέβαια να είχαν συμπεριληφθεί σ'αυτή τη δισκογραφική δουλειά, γιατί ο τίτλος της είναι "Τραγούδια και σκοποί της Θράκης". Το ένα είναι της Μικράς Ασία "η Αγάπη είναι καρφίτσα" και το δεύτερο της Προποντίδας (χερσοννήσου της Κυζίκου) "Κυρά μ'κι'αρχοντοπούλα μ'". Το πρώτο γράφηκε στα χρόνια της κατοχής από τον Σίμωνα Καρά σε ρυθμό καρσιλαμά. Το είχε υπαγορεύσει ένας κοινός μας φίλος ο Μικρασιάτης ο τσαγκάρης Ηλίας Μαυρόπουλος (μακαρίτης τώρα) που έπαιζε λίγο μαντολίνο. Ηταν τα χρόνια που μετείχα και εγώ σαν βιολιστής στις εκπομπές του "Συλλόγου προς διάδοση της Εθνικής Μουσικής". Η αρχή της μελωδίας ήταν ελλειματική ως προς το ρυθμό της. Ο Σίμων Καράς το κατέγραψε ακριβώς όπως το άκουσε και μεταδόθηκε έτσι αρκετές φορές από τη χορωδία του Συλλόγου. Θυμούμε πως ο Σ. Καράς προσπαθούσε να εντάξει το τραγούδι στον κανονικό ρυθμό, αλλά δεν τα κατάφερνε. Το αρχικό μέτρο ήταν σε 11σημο ρυθμό (2.2.2.2.3) και όλα τα υπόλοιπα μέτρα ακολουθούσαν 9σημο (2.2.2.3). Απόδειξη της αλήθειας αυτής αποτελεί ο ίδιος ο δίσκος (ΛΥΡΑ 3201. Δ/νση Σ.Καράς). Είναι το δεύτερο τραγούδι της πρώτης όψης, οργανική μελωδία με τίτλο "Μικρασιάτικος καρσιλαμάς"). Στα 1951 ιδρύεται χορωδία με την επωνυμία, "Χορωδία Παντελή Καβακόπουλου" στην οποία αργότερα μετείχε σαν χορωδός και ο Χρόνης Αηδονίδης. Ερμήνευε τραγούσια από όλη την Ελλάδα και από το ΕΙΡ και σε συναυλίες. Το τραγούδι............................. Το τέταρτο στη σειρά τραγούδι "Κυρά μ'κι αρχοντοπούλα μ'" είναι καταγραφή Π.Κ. 1953-54, καθ'υπαγόρευση της Μερόπης Χρυσοβέργη και του Γεωργίου Σγουρίδη, 60 και 58 χρονών αντίστοιχα από την Πέραμο της Κυζύκου. Δημοσιεύτηκε στον Α΄ τόμο "Μουσικά κείμενα δημοτικών τραγουδιώντης Θράκης" το 1956 και αναδημοσιεύτικε στο βιβλίο "η Πέραμος της Κυζύκου" μαζί με άλλα τραγούδια της Περάμου, καταγραφής Καβακοπούλου, το 1968. Το τραγούδι πρωτομαθεύτικε και τραγουδήθηκε από τη χορωδία Π.Κ. και με σολίστα το χορωδό Χρ. Αηδονίδη σε συναυλίες στη Νέα Πέραμο, στην αίθουσα Κων/πολιτών Ν. Φιλαδελφείας, στο θέατρο Κεντρικό, στο ραδιόφωνο και αλλού, στο διάστημα 1955-60. Ο συντάκτης κ. Διονυσόπουλος ώφειλε να γνωρίζει από τον πληροφοριοδότη του Αηδονίδη, (εξάλλου αυτό επιβάλει το καθήκον του "ερευνητού") να μάθει τα ιστορικά και των δύο τραγουδιών. Πρώτο τη ρυθμική διόρθωση του τραγουδιού "η αγάπ' είναι καρφίτσα" και δεύτερο την αρχική καταγραφή και προβολή του τραγουδιού, σε συρτό χορό "Κυρά μ' κι αρχοντοπούλα μ'", απ' όπου για πρώτη φορά τα έμαθε και ο Χρόνης Αηδονίδης. Στο τραγούδι Γ5 "Με γέλασαν τα πουλιά", στην τρίτη φράση γράφει: "Οι δύο τρείς μελωδικές του εκδοχές στη Θράκη, λέγονται είτε πιό γρήγορα, ως χορευτικό τραγούδι (καλαματιανό συρτό ή συρτό συγκαθιστό)". Λάθος. Τίτλος χορού στη Θράκη με το όνομα "καλαματιανό συρτό δεν υπάρχει. Λέει επίσης. "Ο ρυθμός του είναι ο εννεάσημος (4+2+3) του συρτού συγκαθιστού χορού (βλ. Α6). Θα πρέπει να έχει ακούσει, πως και ο καρσιλαμάς έχει τον ίδιο ρυθμό. Μήπως γνωρίζει τη μετρική και τη ρυθμική διαφορά αυτών των δύο 9σήμων χορευτικών σκοπών; Αυτές τις μουσικολογικές αναλύσεις περιμένει να διαβάσει ο αναγνώστης στο ένθετο ενός δίσκου που προέρχεται από ένα επιστημονικό Ιδρυμα, όπως το Πανεπιστήμιο Κρήτης και όχι αμφισβητούμενες ιστορικές αναλήθειες. Η μουσικολογική ανάλυση του δημοτικού τραγουδιού δεν είναι δουλεία του τυχόντος, όπως συμβαίνει στον έρμο αυτό τόπο, αλλά του έμπειρου μουσικολαογράφου. Και η φιλολογική ανάλυση των κειμένων, στον επιστήμονα ειδικό για το δημοτικό τραγούδι λαογράφο. Τα μουσικά κείμενα των τραγουδιών γραμμένα σε μια απλή γραμμή δεν ανταποκρίνονται στα ποικιλόμορφα στολίδια του τραγουδιστή Αηδονίδη, γι'αυτό παρέλλεψε ο καταγραφέας να τα καταγράψει και τα δύσκολα αργά τραγούδια σε ελεύθερο ρυθμό. Κατά τη γνώμη μου, είναι μια άτυχη απόπειρα καταγραφής μουσικής, που γίνεται για πρώτη φορά, σε ένθετο φάκελο δίσκου. Οταν έχουμε ζωντανό μουσικό άκουσμα, περιτεύει η μουσική καταγραφή, που δεν αντποκρίνεται σωστά στο ηχογραφημένο τραγούδι. Πάντως ο μουσικός κ. Αρβανίτης αποδείχτηκε πιό πετυχημένος στις κλίμακες και στηνα απλή μελωδική γραμμή από την καταγραφή κάποιου άλλου Παν/κου καταγραφέα σε δίσκο που κυκλοφόρησε με τραγούδια της Ξανθίπης Καραθανάση. Ο Χρόνης Αηδονίδης έχει ένα ιδιόχρωμο και πολύστροφο λαρύγγι, μικρής σε ένταση φωνής, που αναβάθμησε καλλιτεχνικά το Θρακιώτικο τραγούδι και το έκαμε να το αγαπήσουν, όχι μόνο οι Θρακιώτες αλλά όλοι οι Ελληνες. Ο Χ.Α. με το θείο χάρισμα της φωνής και τη νοημοσύνη του έχει την δυνατότητα να αναδημιουργεί με την ευαισθησία και το καλλιτεχνικό δαιμόνιο που τον κατέχει, μια απλή και ασήμαντη μελωδία σ'ένα συγκινησιακό όμορφο μουσικό άκουσμα. Τα εναρκτήρια προανακρούσματα, εισαγωγικές όπως τα λένε οι οργανοπαίκτες, συνθέσεις του Χ.Α και των μουσικάν του, έδωσαν μια νέα διάσταση στα τραγούδια, συγκριτικά με αυτά του δίσκου της Χαλκιδικής της Ξανθ. Καραθανάση που τα στερούνται και είναι παραγωγή του ίδιου Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Μερικά λάθη των μουσικών, που ο λαός δεν τα αντιλαμβάνεται, θα μπορούσαν να μην γίνουν. Παραλλείπονται οι οργανικές μουσικές γέφυρες μεταξύ των φράσεων, που δίνουν τη σχετική άνεση στον τραγουδιστή να πλουτίζει ποικιλματικά και σε έκταση τις φράσεις της μελωδίας, κυρίως στα ελευθέρου ρυθμού καθιστικά τραγούδια και τις οργανικές γέφυρες, που εισάγουν το τραγουδιστή τονικά στην επόμενη φράση. Τέλος μέσα από αυτό το κριτικό σημείωμα μου θέλω να συγχαρώ ολόθερμα το νεαρό Σωκράτη Σινόπουλο με τη Πολίτική λύρα, για το ευαίσθητό του καλλιτεχνικό αισθητήριο. Εχω ν'ακούσω εδώ και πολλά χρόνια, τέτοια λύρα, από τότε που στην Αθήνα μεσουρανούσαν οι γνωστοί στο κύκλο των μουσικών δύο "Λάμπρηδες" με τη "λύρα" και το "κανινάκι" αντίστοιχα. Η επιλογή των τραγουδιών εκτός από μερικά, δεν νομίζω πως ήταν η καλύτερη. Υπάρχουν πάρα πολλά τραγούδια, όπως του ακριτικού κύκλου, ιστορικά και άλλα που θα μπορούσαν να προβληθούν από μια πανεπιστημιακή έκδοση. Παντελής Καβακόπουλος **************************************** ******************************************* PAR017 Kavakopoulos30GR.doc |