|
| Κείμενο : Εικόνες και παρομοιώσεις στ' απεραθίτικα λαϊκά δίστιχα |
| Πηγή : /P033-02 , Ευρετήριο : O-4ABE0792 |
| Γιώργος Δημ. Ζευγώλης Εικόνες και παρομοιώσεις στ' απεραθίτικα λαϊκά δίστιχα Ζευγώλης, Δ. Γιώργος: "Εικόνες και παρομοιώσεις στ' απεραθίτικα λαϊκά δίστιχα", Παράδοση και Τέχνη 033, σελ. 5, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Μάϊος-Ιούνιος 1997. Εικόνες και παρομοιώσεις στ' απεραθίτικα λαϊκά δίστιχα Είναι γνωστό, βέβαια, ότι σε μερικούς οικισμούς της χώρας μας, κυρίως νησιώτικους, άνθισε κι έφτασε σε μεγάλη ακμή το δεκαπεντασύλλαβο λαϊκό δίστιχο. Αυτοσχέδιο κι αυθόρμητο δημιούργημα των απλών ανθρώπων του βουνού και του κάμπου, διακρίνεται για την ποιητική, γλωσσική και νοηματική του ομορφιά και για την άψογη ομοιοκαταληξία του. Ανάμεσα σ' αυτούς τους τόπους συγκαταλέγεται και το χωριό Απεράθου της Νάξου. Με τα έμμετρα δημιουργήματα των κατοίκων του έχουν ασχοληθεί πολλοί επιστήμονες και άλλοι μελετητές κι έχουν παρουσιάσει αξιόλογες σχετικές μελέτες και συλλογές. Παραθέτω εδώ λίγα δίστιχα του χωριού αυτού επιλεγμένα έτσι, ώστε να περιέχουν παραστατικές εικόνες και παρομοιώσεις. Σαν το πουλί που σπαρταρά στου κυνη'ού το χέρι τρέμω 'ια τρία μου παιδιά, ταχιά και μεσημέρι. Ταχιά σημαίνει αυγές, πρωί. Το τραγούδι-μοιρολόϊ το είπε μια μάνα που είχε τρεις γιους στον πόλεμο της Μικράς Ασίας κι έτρεμε για τη ζωή τους. Η εικόνα του πληγωμένου πουλιού που σπαρταρά στα χέρια του κυνηγού, συνδυασμένη με τον τρόμο της μάνας, αποτελούν εντονότατη ευρηματική εικόνα. Με τη μεγάλη σου ομορφιά τον ήλιο σκοτεινιάζεις 'ια πε' μου, λεβεντόκορμη, τίνος αγγέλου μοιάζεις. Το σκοτείνιασμα του ήλιου εξαιτίας της λαμπεράδας που εκπέμπεται από την ομορφιά της νέας, είναι μια φανταστική εικόνα του έξοχου απεραθίτη λαουτιέρη Βουτογιώργη. Ως μπαινοβγαίνει η μέλισσα ότι να ξεσμαρώνει ετσά να πέσει το χωριό τσοι ψήφοι να σου δώνει. Ετσι δηλαδή να πάνε οι χωριανοί στις κάλπες. Ξεσμαρώνει σημαίνει "όταν βγάζει τα σμάρια, τις νέες μέλισσες". Το δίστιχο το τραγούδησε στον υποψήφιο δήμαρχο του χωριού ένας συγγενής του αγράμματος. Η εικόνα που περιέχεται σ' αυτό είναι αληθινά καταπληκτική, συνδυασμένη με την ευχή του τραγουδιστή. Οπως οι μέλισσες βγαίνουν κατά σμάρια από τις κυψέλες, έτσι κοπαδιαστοί να πηγαίνουν οι χωριανοί στις κάλπες να ψηφίσουν το συγγενή του. Που λάμπουνε τα μάθια σου σαν αστραπές τα βράδια, που ανάβγουσι κι αφήνουσι στον ουρανό σημάδια. Στοερωτικό τούτο δίστιχο ο λαϊκός ποιητής-τραγουδιστής παρομοιάζει αριστοτεχνικά τη λάμψη των ματιών της κοπέλας που επαινεί, με τη λάμψη της αστραπής μέσα στην κατασκότεινη νύχτα. Το Χάροντα 'ποχτήσαμεν εμείς κουντουβερνάρη και πάντα μας εκυνη'ά την πάρτη ντου να πάρει. Κουντουβερνάρης είναι ο αγρότης που μόνιμα καλλιεργεί χτήμα συγχωριανού του και μοιράζεται μαζί του τους καρπούς. Λέγοντας "εκυνη'ά" εννοεί μας κυνηγά, μας γκρινιάζει, προσπαθώντας στη μοιρασιά να πάρει μερίδιο μεγαλύτερο από τον ιδιοκτήτη. Στο μοιρολόι τούτο μια μάνα που έχει χάσει πολλά παιδιά, παρομοιάζει το Χάρο με δύστροπο και κακό καλλιεργητή ξένου κτήματος, που προσπαθεί να ξεγελάσει τον ιδιοκτήτη να πάρει περισσότερους καρπούς. Και μόνο απ' αυτά τα λίγα δίστιχα μπορούμε να καταλάβουμε πως τα πνευματικά δημιουργήματα του λαού μας με τις ποικίλες μελωδίες τους αποτελούν αληθινούς θησαυρούς, που έχουμε χρέος να τους μελετούμε και να τους φέρνουμε στο φως, για να μην χάνονται με το πέρασμα του χρόνου. Γιώργος Δημ. Ζευγώλης Εκπαιδευτικός σύμβουλος, συγγραφέας ************************************ ************************************* PAR033 ZevgolisG03GR.doc |