| Κείμενο : 2 Χοροί εν Ζαγορίω. |
| Πηγή : /P088-10 , Ευρετήριο : O-481743E2 |
Ιωάννης Λαμπρίδης Χοροί εν Ζαγορίω. Λαμπρίδης, Ιωάννης: “Ζαγοριακά, Χοροί εν Ζαγορίω”, Αθήνα, Αυγή, 1870. Αναδημοσίευση στο περιοδικό Παράδοση και Τέχνη 088, σελ. 13-14, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., 7-8/2006. σελ. 157-161 Εν Ζαγορίω δύο κυρίως υπάρχουσι χοροί, ο αρβανίτικος επιχώριος λεγόμενος (πηδητικός) και ο συρτός (ίσως ο των αρχαίων όρμος). Τροποποιούμενοι δ’ ούτοι αποτελούσι πολλά είδη, ως τον εγχώριον Ζαγορίσιον χορόν, όστις δεν έχει βήμα πολύπλοκον, τον της Βλάχας, τον της Παπαδιάς κτλ κτλ. Οι κατά μέγα μέρος κανονικοί και όχι ευκαταφρόνητοι ούτοι χοροί χορεύονται εξ ανδρών και γυναικών συνάμα, μικράν άλυσιν αποτελούντων, ης ο αρχηγός εκτελεί διάφορα κινήματα και οχούμενων η υπό μουσικήν (Τα σύνηθη του Ζαγορίου μουσικά όργανα είναι το ντέφι - σείστρον - και βιολί - λύρα - άπερ δυστυχώς υπό γύφτων μόνο κρούονται. Η μουσική, η τόσον ωφέλιμος, είναι όλως παρημελημένη. «Την μουσικήν οι πρότεροι εις παιδείαν έταξαν δια το την φύσιν αυτήν ζητείν μη μόνον ασχολείν ορθώς αλλά και σχολάζειν δύνασθαι καλώς... Χρήσθαι γαρ τη μουσική... και προς διαγωγίν και προς άνεσιν και προς την της συντονίας ανάπαυσιν – Άρις. Πολ. Βιβλ. α κεφ. γ και ζ. Οι ημέτεροι πρόγονοι ήσαν λίαν προωδευμένοι εις τα της μουσικής, ήτις τότε ήτον εμφαντικωτέρα και ενεργητικωτέρα. Notre musique, λέγει γάλλος τις, est… plus savante et plus agreeable, mais je crois que celle des grecs etait plus expressive et plus energique. Περί μουσικής υπάρχει πολυμαθεστάτη τις διατριβή Ευγενίου του Βουλγάρεως εν Ευαγγ. Κήρυκι του 1870. Ενταύθα καλόν θεωρώ να σημειώσω τα εξής, άπερ εις άλλα μέρη της Ελλάδος, ως εν Αιγίνη, είθισται, ει και ανάγονται κυρίως εις τα του γάμου, περί ων κατωτέρω. Αι περί την νύμφην παρθένοι διαιρούνται εις δύο εις χορόν και αντιχορίαν, και ο μεν άδει εν ονόματι της μητρός η δε της νύμφης. Και πρώτον ο χορός δίδει τη νύμφη συμβουλάς πως να φέρηται προς τον πενθερόν και την πενθεράν «Νυμφούλα, αυτού που θε να πας εις τα πεθερικά σου, ‘Σ δέντρ’ ολόρθη να σταθής, σα δυόσμο να μυρίσης, Σαν άλικη γαροφλαιά να τους μοσχοβολήσης!» Αξιοσημείωτον παράγγελμα ηθικής αρετής εξαλειφομένης, ως και πολλαί άλλαι καθ’ έκαστην! Επί τέλους δε προστίθησι «Δεκάξι χρόνια επότιζα μηλίτσα εις την αυλή μου Τώρα μου την επαίρνουνε, ας πάγει στην ευχήν μου!» Η δε αντιχορία, ψάλλουσα εξ’ ονόματος της νύμφης, απαγγέλλει προς τοις άλλοις και τα μελαγχολικά ταύτα. «Έχετε γεια γειτόνισσες και νοικοκυροπούλες, πηγαίνω σ’ άλλη γειτονιά, σ’ άλλες γειτονοπούλες!» Αλλά περί δύσιν ηλίου ο χορός πλατύνεται, γυναίκες έγγαμοι και γέροντες τάσσονται μετ΄αυτού. Η όρχησις άλλως πως διατυπούται και συνηχούντων των οργάνων ψάλλονται εν τω μέσω της κοινής αγαλλιάσεως και χαράς στίχοι αποσπώντες τα δάκρυα «Χαρήτε νιοι, χαρήτε νιαις κι η μέρα ολοβραδυάζει κι ο Χάρος ταις ημέραις μας μια μια ταις λογαριάζει! Ας πατήσωμεν κι ας πάη! Τέτοια γη που θα μας φάη! «Δεν έχει ο Χάρος διάκρισι, Δεν έχει εμπιστοσύνη, Παίρνει παιδιά ‘πό το βυζί, Γέροντας δεν αφίνει Δόστε του, δια να –ευ- πρεπίση, Κι ο χορός να νοστιμίση!» «Χαρήτε νιοι, χαρήτε νιαις τα δροσερά σας νιάτα, Γιατί θα νάλθη ένας καιρός Να σας τα φάγ’ η πλάκα! Ας πατήσωμεν κι ας παη! Τέτοια γη που θα μας φάη! Τούτ’ η γη που την πατούμε Όλοι μέσα θε να μπούμε, Τουτ’ η γη με τα χορτάρια Τρώγει νιους και παλληκάρια Κι αποκάτου στα λουλούδια Τρώγει νιαις και κοπελούδια! Δόστε της λοιπόν να πάρη! Δόστε της με το ποδάρι! Χαρήτε νιοι, χαρήτε νιαις Του χρόνού ποιος θα ζήσει; Ο Χάρος έχει απόφασι Ψυχήν να μην αφίση. Άρχοντες και μεγιστάνες, Και λοιπή πτωχολογιά, Όλους μας προσμένει ο Χάρος, Νιους, γερόντους και παιδιά!» Δικαίως άρα επιφωνεί ο Ζαμπέλιος μετά το τέλος του ελεγείου τούτου «Ιδού ο Ησίδιος, ο Θέογνις, ο Φωκυλίδης! Ιδού η ποίησις του Λιγυάδου! Ιδού το Ευαγγέλιον! Ισού τα τροπάρια της ενταφιάσεως! Ιδού ωσαύτως η πηγή, όθεν απόρρευσε και απορρεύσει παν το καλόν και πρωτότυπον εν τη Νεοελληνική ποιήσει!») ή από άσμα ή υπ’αμφότερα. Λείηναν δε χορόν, καλόν δ’ ευρύναν αγώνα Κήρυξ δ’ εγγύθεν ήλθε, φέρων φόρμιγγα λίγειαν ...ο δ’ έπειτα κι εις μέσον αμφί δε κούροι Πρωθήβαι ίσταντο δαήμονες ορχηθμείο Πέπληγον δε χορόν ποσίν αυτάρ... Αυτάρ ο φορμίζων ανεβάλλετο καλόν αείδειν. (Οδυς. Θ. 260) Τις δύναται να περιγράψη αρκούντως τα θέλγητρα του χορού, όποταν αι παρθένοι επί του ιοστεφάνου λειμώνος ή του ευρυτάτου αλωνίου ορέγουσαι αλλήλαις τα χείρας συναπαρτίζουσιν άλισιν πολυτρόπως κινούμενην, διακοπτομένην και πάλιν διαπλεκομένην; (Ίδε και το ισορικόν γεγονός του χορού περί ου ο Villaimain, hist mod. Σ. 300 επ. Εξ ανάγκης το παρατρέχω.) Αντίκρυ επί των εγγύς υψωμάτων κάθηνται οι γέροντες τεττίγεσιν εοικότες, αναφλέγοντες τον τελευταίον σπινθήρα της βιωτικής φλογός δια του πυρός της νεολαία. (Άμμες ποκ’ ήμες κτλ.) ********************************************************************* ********************************************************************* Published in PAR88 Lambridis01GR.doc |