| Κείμενο : 2 Τραγούδια των Δωδεκανήσων |
| Πηγή : /P071-08 , Ευρετήριο : O-3FE0DA04 |
Μαριγούλα Κρητσιώτη Τραγούδια των Δωδεκανήσσων Κρητσιώτη, Μαριγούλα: "Τραγούδια των Δωδεκανήσων", Παράδοση και Τέχνη 071, σελ. 24, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Σεπτέμβριος-Οκτώβριος 2003. Τραγούδια των Δωδεκανήσων Μια αναδρομή στη μουσικοποιητική παράδοση των Δωδεκανήσων, και πιο πέρα στον τρόπο που οι κάτοικοί τους διαμορφώνονταν, επιχειρεί το CD «Και στης ροδιάς τ’ αέρι» του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, με επιμέλεια Μάρκου Δραγούμη και Θανάση Μωραϊτη. Περιλαμβάνει ηχογραφήσεις οργανικών και φωνητικών μουσικών κομματιών τις οποίες πραγματοποίησε κατά το 1930-33 ο γνωστός σε όλους μας Samuel Baud-Bovy, ερευνώντας τη μουσική και τα σχετικά γνωρίσματα της περιοχής, για να μας δώσει αργότερα το δίτομο βιβλίο του με τίτλο «Τραγούδια των Δωδεκανήσων». Οι ηχογραφήσεις αυτές αντιπροσωπεύουν τη Ρόδο, την Κάρπαθο, την Κάσο και την Κάλυμνο, καθώς επίσης τη Σύμη και τη Λέρο με νεότερες ηχογραφήσεις (της δεκαετίας του 1990) τις οποίες φρόντισε το Κ.Μ.Σ. Πρόκειται λοιπόν για μια παραγωγή με ιστορική βαρύτητα. Αυτό ενέχει θετικές και αρνητικές πλευρές. Σαν ακούσματα, ειδικά τα προερχόμενα από το πιο μακρινό παρελθόν, δεν είναι πάντα ευχάριστα στους σημερινούς αποδέκτες, καθώς απηχούν απομακρυσμένες πολιτισμικές συνθήκες. Με άλλα λόγια, δεν μετατρέπονται σε μέσον διασκέδασης ή έστω μια απλής ακουστικής αισθητικής απόλαυσης. Εδώ όμως ακριβώς έγκειται η αξία τους. Στο ότι δηλαδή είναι θραύσματα μιας άλλης εποχής και δείχνουν τα ισχύοντα τότε μουσικά ύφη, συνδέοντάς μας με την τότε μουσική και κοινωνική ζωή. Από αυτήν την άποψη, τα ίδια τα ακουστικά χαρακτηριστικά της μουσικής, της φωνής και της γλώσσας, τα νοήματα επίσης και η μορφή των τραγουδιών μάς ταξιδεύουν σε έναν ιδιαίτερο κόσμο συναισθημάτων, αξιών και καθημερινών σχέσεων. Μια επιπλέον πληροφόρηση μας δίνουν οι αναδημοσιευμένες στο ένθετο παρατηρήσεις του Samuel Baud-Bovy ως προς τα μουσικά μέτρα και τις μελωδικές γραμμές, ως προς τη χρήση της μουσικής και των τραγουδιών, αλλά και τις σημασίες που είχαν μέσα στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις ή στις προσωπικές στιγμές στη ζωή των ανθρώπων. Στις αποτυπώσεις αυτές ωστόσο παρατηρούνται κάποιες ελλείψεις, τις οποίες δικαιολογούν οι δυνατότητες της εποχής κατά την οποία εκπονείται η έρευνα, και πιο συγκεκριμένα τα διαθέσιμα ηχοληπτικά μέσα, οι δυσκολίες μεταφοράς τους στις ερευνούμενες περιοχές, οι ως εκ τούτου ηχογραφήσεις στην πόλη των Αθηνών με περιορισμένα περιθώρια επιλογής των εκτελεστών. Από τις παλαιότερες εγγραφές, για παράδειγμα, εξαιρουμένων των καθ’ εαυτού γυναικείων τραγουδιών τα οποία εκτελούνταν καθαρά φωνητικά, μόνο στην περίπτωση της Καρπάθου καταγράφεται και φτάνει στην ακοή μας η οργανική μουσική συνοδεία, ενώ δεν ακούγεται στα τραγούδια της Κάσου, της Καλύμνου και της Ρόδου. Σε περιπτώσεις πάλι εκτελέσεων στις οποίες δεν έχουν θέση οι γυναικείες φωνές, αυτές ακούγονται συνοδεύοντας το τραγούδι των αντρών. Οσο για την ποιότητα των φωνών ή για την ικανότητά τους να κινούνται δεξιοτεχνικά πάνω στη μελωδία, είναι κάτι που ο κοινωνικός χαρακτήρας της παραδοσιακής μουσικής μπορεί να επισημαίνει, ασχέτως ότι δίνει προτεραιότητα στην ισότιμη συμμετοχή, μέσα στα πλαίσια πάντα των θεσμών που ιεραρχούν το δικαίωμα για τραγούδι. Από αυτήν την άποψη και δεδομένων των δυσκολιών που αναφέρθηκαν δεν θα μπορούσε κανείς να εγείρει κάποιες απαιτήσεις. Αποτέλεσμα των δυσκολιών που αναφέρθηκαν είναι προφανώς και οι φωνές που εκπροσωπούν την Κάσο.Ξένες, θα έλεγα, ότι είναι αυτές οι γυναικείες φωνές προς το ύφος της κασιώτικης και γενικότερα της παραδοσιακής μουσικής. Η ζωή στην Αίγυπτο και τον Πειραιά των γυναικών που τραγουδούν, κι όπως φαίνεται η δυτική μουσική παιδεία τους συντελεί ώστε να εκτελούν τους σκοπούς με τέτοιους λαρυγγισμούς που να μην αναγνωρίζονται και από τους ίδιους τους Κασιώτες. Ωστόσο αποτελούν στο σύνολό τους αποδεικτικά στοιχεία μιας παλαιότερης μουσικής πραγματικότητας του τόπου προέλευσής τους. Τα κομμάτια εκτελούνται συντομότερα, πράγμα που δίνει λιγότερα περιθώρια για δεξιοτεχνική απόδοση. Επίσης αποτυπώνουν σκοπούς που έχουν λησμονηθεί, όπως ο "σύντεχνος" της Καρπάθου ή τα γυναικεία στετά τραγούδια και τα τραγούδια της κούνιας του ίδιου νησιού ή τα μοιρολόγια και τα νανουρίσματα που σπάνια πια μπορεί να ακουστούν. Μαριγούλα Κρητσιώτη ********************************************* *********************************************** PAR071 KritsiotiM17GR.doc |