| Κείμενο : περπερούνα ή πιρπιρούνα ή περπερίτσα , Εθιμο για την πρόκληση βροχής, που συχνά περιλαμβάνει χορό από ένα μεταμφιεσμένο παιδί. |
| Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-DD1B7 |
| -[Μarcellus 1851, 214] Μακεδονία και Θεσσαλία: Λόγια των τραγουδιών "Περπερούνα", "Πυρπερούνα", "Περπεριά". Στη Σερβία λέγεται dodola και στη Βλαχία papaluga. Περιγραφή του εθίμου. -[Λουκόπουλος 1938, 205] Ρούμελη: Δεκάχρονο πάνου-κάτου αγόρι, του φορούν παλιόρουχα, του περνούν απέξω και μια πουκαμίσα από λινατσένιο σακκί καμωμένη. Μπήγουν απ' ολόγυρά του πρασινάδες, χορτάρια, κλαδιά, το κάνουν ολοπράσινο. Το δένουν με σκοινί απ' το λαιμό και ένα άλλο παιδί το σέρνει σα μουλάρι. Το μεταμφιεσμένο αυτό παιδί το ονομάζουν περπερίτσα ή περπερούνα και στη Φθιώτιδα βύδρα. Οπως ο αρκουδιάρης σέρνοντας την αρκούδα γυρίζει όλα τα σοκάκια του χωριού κι από πίσω του ακολουθούν μικροί και μεγάλοι, έτσι κι εδώ. Το παιδί που σέρνει την περπερίτσα φτάνει μπρος στην πόρτα του ενού σπιτιού, στέκεται. Βγαίνει από μέσα η νοικοκυρά μ' ένα κανάτι νερό στο χέρι. Τ' άλλα παιδιά από γύρω αρχίζουν και τραγουδούν ένα τραγούδι μονότονο. Σχεδόν το απαγγέλουν ρυθμικά: "Περπερίτσα περπατεί, το Θεό παρακαλεί...". Ενόσω τα παιδιά τραγουδούν, η περπερίτσα χορεύει ακολουθώντας το ρυθμό του τραγουδιού. Η νοικοκυρά χύνει το νερό απάνω της και τη φιλοδωρεί με κάτι νόμισμα. Ετσι περνούν όλα τα σπίτια. Το έθιμο επικρατεί και στους βλαχόφωνους Καραγκούνηδες της Ακαρνανίας, μα σ' αυτούς η περπερίτσα τραγουδιέται βλάχικα. "Περπερούν βασιλικό ντε πλόι το βαρικό...", που λέει "Περπερούνα βασιλική, δώσε βροχή και στο βαρκό, ο βαρκός ξεράθηκε, η θάλασσα λιγόστεψε". -[Σταμούλη-Σαραντή 1939, 23] Τζετώ Ανατολικής Θράκης: Για να βρέχη τον Απρίλη, την Πρωταπριλιά έκαμναν περπερίτσα. Ενα μικρό κορίτσι το σκέπαζαν με λάπατα απ' το κεφάλι ως τα πόδια και το έτρεχαν το πρωί στα σπίτια. Η περπερίτσα χόρευε και τα παιδιά τραγουδούσανε: "Περπερίτσα περπατούν τον Θεόν περικαλούν...". -[Βετσόπουλος 1973, 202] Πυρσόγιαννη Κόνιτσας: Τραγούδι και περιγραφή εθίμου της Περπερούνας. -[Puchner 1980, 240] Θεσσαλία: Ανασκόπηση του εθίμου. -[Καβακόπουλος 1988, 441] Θράκη: Το πολυσύνθετο μέτρο συμπληρώνεται, καθώς είναι φυσικό, με τον απλούστερο σύνθετο ρυθμό από όπου εξελίχτηκε ο πολυσύνθετος. Ο μετρικός τύπος (14σημος πολυσύνθετος) του δρομικού σκοπού της Πιρπιρούνας αποτελείται από: ένα σκέλος από δάκτυλο και τροχαίο, και ένα δεύτερο από σπονδείο και τροχαίο, χωρίς να διαχωρίζεται το μακρό από το βραχύ. Μουσική καταγραφή σε 7/8 με το τραγούδι "Πιρπιρούνα πιρπατεί...". -[Ξηροτύρης 1992, 145] Υπάτη Φθιώτιδας: Το τραγούδι της Βερβερίτσας ή Περπερίτσας χορεύεται αργά και σταθερά στο ξεκίνημα, στη δεύτερη στροφή γρηγορότερα σε σκοπό Στα Τρία και Συρτοκαλαματιανού. Θά 'λεγε κανείς ότι είναι ένας χορός που χορεύεται διαφορετικά σε κάθε στροφή. Το φαινόμενο αυτό μεταλλαγής χορευτικού σκοπού παρατηρείται όχι μόνο και σε άλλους παραδοσιακούς χορούς της Υπάτης αλλά και σε άλλες περιφέρειες, γι' αυτό και τα τραγούδια αυτά χορεύονται με όργανα και πολύ λίγοι στίχοι τραγουδιούνται με το στόμα, και όχι πάντοτε. "Βερβερίτσα περπατεί, το Θεό παρακαλεί, Θεέ μου βρέξε μια βροχή, μια βροχή μια σιγανή...". -[Καβακόπουλος 1993, 227] Δυτική Θράκη: Πιρπιρούνα είναι δρομικός, ελεύθερος, κοριτσίστικος χορός που βαίνει σε τέταρτο επίτριτο (4.3). Εχει περίοδο από δύο τριάδες βημάτων που καλύπτουν δύο 7σημα μουσικά μέτρα. Παρόμοιος με το μαντιλάτο, χωρίς ημικαθίσματα. Χορεύεται σε περιπτώσεις αναβροχιάς σαν τελετουργικός χορός για πρόκληση βροχής. Λόγια του τραγουδιού "Πιρπιρούνα πιρπατεί..." και μουσική καταγραφή. |