| Κείμενο : Συγκαθιστός , Χορός στη Θράκη. |
| Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-BAD99 |
| -[Λουλουδόπουλος 1903, 198] Καρυαί Καβακλί Βόρειας Θράκης: Χορεύουν και Συγκαθίσματα (Καρσιλαμάς), όστις είναι και του κρατούντος την μηλιά εν τω γάμω. -[Ψάλτης 1975, 280] Ξυλαγανή Κομοτηνής, πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη: Χορεύουν Καλαματιανό, Χασάπικο, Συρτό, Συγκαθιστό κ.ά. -[Κωνσταντινίδης 1961, 140] Αγιος Ευθύμιος Ραιδεστού Ανατολικής Θράκης: Στο πανηγύρι ο χορός ήταν συρτός, και ένας για όλους, με εναλλαγές φυσικά στα πρόσωπα. Μέσα-μέσα γινόταν και κανένα ιντερμέτζο από έναν άλλο χορό, τον Συγκαθιστό, που χόρευαν δύο μόνο χορευτές αντικρυστά και που εποίκιλλε τα πράγματα, αλλά αυτό ήτο για λίγους μόνο, τους πιο τεχνίτες. -[Πετρόπουλος & Καρακάσης 1962, 357] Θράκη: Ο Αντικρυστός χορεύεται υπό γυναικός ή δύο ανδρών εις αντιμέτωπον θέσιν. Ο ίδιος χορός λέγεται Συγκαθιστός, διότι κατά την διάρκειαν αυτού και εις ωρισμένην στιγμήν οι χορευταί συγκάθονται, είτα δε αναπηδούν. Σχετική είναι η έκφρασις "Σήκου να συγκαθίσωμι", δηλ. σήκω να χορέψωμε τον Συγκαθιστόν χορόν. Υπάρχει ποικιλία Συγκαθιστών χορών, ως ο απλός, ο πηδηκτός, ο ίσιος, ο ονομαζόμενος και Τεσταμέλε. Επίσης ο απλός Καρσιλαμάς και ο Συγκαθιστός. -[Καβακόπουλος 1976, 105] Δυτική Θράκη: Ο Συγκαθιστός έχει ρυθμό 9σημο (4.2.3). Καταγραφή μελωδίας. Στην Θράκη είναι πάντα 9σημος και πολύ γρήγορος, ενώ στην Θεσσαλία, Μακεδονία και Ηπειρο είναι 8σημος ή 7σημος και πιο αργός. Κοινό χαρακτηριστικό είναι το τσάκισμα, το ημικάθισμα δηλαδή, ή όπως είναι γνωστό το "συγκάθισμα". Είναι καθαρά δρομικός χορός, δηλαδή δεν χορεύεται παρά μόνο στο δρόμο. Οι μελωδίες του είναι αποκλειστικά οργανικές, χωρίς λόγια. Η παραγγελία είναι συνήθως "Παίξε μας τον απάν' απάν'" (= παίξε τον πιο πρόχειρο Συγκαθιστό). Χορεύεται κατά ζεύγη μικτά ή όχι, συνοδεύεται από κραυγές έρρρ, ίχου-ου. "Ελάτε να συγκαθίσουμε", λένε. Λέγεται και Απάν' Απάν'. Σχήμα βημάτων και διάρκειά τους. -[Καβακόπουλος 1981, 28] Διδυμότειχο: Ο Συγκαθιστός είναι οργανικός σκοπός, δηλαδή παίζεται πάντα στη διαδρομή καθώς πάνε να πάρουν τη νύφη ή σε ώρες γλεντιού καθώς πηγαίνουν από το ένα σπίτι στο άλλο, σε ζωηρό ρυθμό 9/8. Χορεύεται κατά ζεύγη, με ποικίλα χορευτικά σχήματα. Το βασικό μοτίβο αποτελείται από τρία βήματα αρχίζοντας με το δεξί πόδι, συνεχίζει με το αριστερό για να τελειώσει και πάλι με το δεξί. Ακριβώς η ίδια μορφή του χορού επαναλαμβάνεται κάνοντας αρχή τώρα με το αριστερό, συνεχίζει με το δεξί και τελειώνει ολοκληρωτικά το μοτίβο με το αριστερό πόδι. Ετσι στην πραγματικότητα έχουμε 6 χορευτικά βήματα σε δύο όμοιες μορφές με εναλλαγή των ποδιών στη θέση κάθε μέτρου. Ολόκληρο το μοτίβο του χορού πραγματοποιείται μέσα σε δύο μελωδικά μέτρα, δηλαδή σε 18 χρόνους. Το κάθε βήμα έχει και δική του χρονική αξία. Το πρώτο βήμα έχει 4 χρόνους, το δεύτερο 2 χρόνους και το τρίτο 3 χρόνους, κι έτσι συμπληρώνεται το πρώτο μέρος. Ακριβώς το ίδιο επαναλαμβάνεται στο τέταρτο βήμα, που είναι όμοιο με το πρώτο, το πέμπτο με το δεύτερο και το έκτο με το τρίτο. Σχήμα βημάτων. Ρυθμικά το χορευτικό μοτίβο των 6 βημάτων αποτελείται από δύο εννεάσημους πόδες. Ο κάθε πους είναι σύνθετος και περιέχει ένα 4σημο δακτυλικό και ένα 5σημο α΄ παιωνικό. Ολόκληρο το μοτίβο του χορού πραγματοποιείται μέσα σε δύο μελωδικά μέτρα δηλαδή σε 18 χρόνους. -[Λουτζάκη 1983-85, 28] Ζορμπάς (Μικρό Μοναστήρι) Θεσσαλονίκης, πρόσφυγες από τη Βόρεια Θράκη: Ο Συγκαθιστός είναι ο κατεξοχήν χορός του γάμου και σπάνια χορεύεται σε άλλες περιπτώσεις. Είναι ένας χορός ζευγαρωτός που χορεύεται αντικριστά είτε από δύο άντρες είτε από δύο γυναίκες με διαφορετικό τρόπο ερμηνείας για το κάθε φύλο, σε επτάσημο ρυθμό. Γι' αυτό το είδος του χορού υπάρχει ακόμα μια ιδιαίτερη μελωδία που συνοδεύει το χορό, όταν οι χορευτές "συγκαθίζουν τα δώρα" συνοδεύοντας τη νύφη στην εκκλησία και στο σπίτι του γαμπρού. Σ' αυτές τις περιπτώσεις ο "Συγκαθιάρικος" χορεύεται από άτομα μεμονωμένα, που δε σχηματίζουν ζευγάρι. -[Παπαδοπούλου & Πραντσίδης 1984-85, 25] Καβακλί Βόρειας Θράκης: Τα βήματα του Συγκαθιστού είναι 6, τα 3 ξεκινώντας με το δεξί και 3 με το αριστερό. Στο μουσικό μέτρο γίνονται 3 βήματα (2.2.3). -[Μωυσιάδης 1986, 61] Θράκη: Είναι αντικρυστός μικτός χορός. Χορεύουν δηλαδή αντικρυστά συνήθως ένας άντρας και μια γυναίκα. Ο Συγκαθιστός και ο Μαντιλάτος είναι τελείως διαφορετικοί χοροί. Ο ένας σε ρυθμό 8/8, και ο άλλος σε ρυθμό 5/8. Μέσα όμως από το πέρασμα του χρόνου, φαίνεται πως επικράτησε η συνήθεια να εννοεί ο λαός Συγκαθιστό και τον χορό με 8/8 και τον χορό με ρυθμό 5/8. Κατά συνέπεια, ο Μαντιλάτος και ο Συγκαθιστός χορός χορεύεται στην Θράκη και σε ρυθμό 8/8 και σε ρυθμό 5/8. Η Ανατολική Θράκη έχει χορό Συγκαθιστό που τον ονομάζει Μάντρα σε ρυθμό 8/8, ενώ η Ανατολική Ρωμυλία τον Συγκαθιστό τον ονομάζει Συγκάθισμα. "Ελα να συγκαθίσ'με" θα πει ο παππούς στον συνομήλικό του, για να σηκωθούν να χορέψουν Συγκαθιστό. Επίσης τον χορό θα τον ακούσουμε και σαν Συγκαθιάρικο. Τον Συγκαθιστό, όταν τον χορεύουν οι παππούδες από την Δυτική Θράκη και οι πρόσφυγες από το Μεγάλο Μοναστήρι, θα δούμε να τον χορεύουν με όλο το πέλμα, να χορεύουν με το τακούνι του εμπρός ποδιού και στα δάχτυλα του πίσω ποδιού, δρομικά κατά κάποιο τρόπο. Συνήθως και κυρίως τον χόρευαν έτσι όταν συνόδευαν γαμπρό ή νύφη στην εκκλησία. Τις πληροφορίες τις πήρα από το Διδυμότειχο και τα Τρίκαλα Ημαθίας. Επίσης, όταν χόρευαν σε κλειστούς χώρους (σε γάμο, διασκέδαση, γλέντι κλπ.) χόρευαν μόνο στα δάχτυλα των ποδιών, στις μύτες των ποδιών, όπως λένε. Ετσι χορεύεται στην Νέα Πέλλα Γιαννιτσών, που έχει πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη και λένε τον χορό Μάντρα. Επίσης έτσι χορεύεται και στην περιοχή του Διδυμοτείχου της Δυτικής Θράκης. Χαρακτηριστικό στον χορό αυτό είναι το λύγισμα των γονάτων (συν-κάθισμα) και σ' αυτό οφείλει και το όνομά του ο χορός. Επίσης λέγεται ότι με τον χορό αυτόν έδειχναν οι συγγενείς της νύφης και του γαμπρού τα δώρα που τους έκαναν οι νεόνυμοι, και αντίστοιχα με τον χορό αυτόν επιδεικνύονταν τα δώρα που έκαναν στην νύφη και τον γαμπρό. Επειδή τα πιο πολλά δώρα, τότε που οι σημερινοί παππούδες ήταν νέοι, ήταν μαντήλια (μαντήλι του χεριού-τσέπης και το κεφαλομάντιλο), ίσως γι' αυτό να πήρε ο χορός και το όνομα Μαντηλάτος. Από τα μαντήλια-δώρα που είχαν στα χέρια τους κατά τη διάρκεια του χορού. Περιγραφή βημάτων και σχήματα κινήσεων. Μουσική. -[Κόκκινος 1987, 229] Καβακλί Βόρειας Θράκης: Το μουσικό μέτρο είναι 7σημο (2.2.3) και τα βήματα είναι 6. Περιγραφή βημάτων και σχήμα πελμάτων. -[GENERALGRAMOPHONEGGMG 2577, Α3] Θράκη: "Αλάργα ξένε μ' του χουρό", Συγκαθιστός. Χρόνης Αηδονίδης (τραγούδι). -[INTERSOUNDSIN 2024, Α2] Θράκη: "Βασίλεψε Αυγερινός", Συγκαθιστό. Χρόνης Αηδονίδης (τραγούδι). -[INTERSOUNDSIN 2047, A1] Θράκη: "Συγκαθιστός". Δ. Χίτζος (ζουρνά), Ζ. Χίτζος (ζουρνά), Γ. Γευγελής (τουμπερλέκι). -[INTERSOUND SIN 2048, Β5] Θράκη: "Συγκαθιστός". Α. Ζώρας (κλαρίνο), Λ. Ευθυμίου (βιολί), Γ. Γευγελής (τουμπελέκι), Α. Στοϊδης (ούτι). -[MARGO8270, Β1] Θράκη: "Τραγούδησέ μας σκλάβα μου", Συγκαθιστός. Χρόνης Αηδονίδης (τραγούδι). -[MINOSMSM 848, Β4] Δυτική Θράκη: "Κάτω στον κάμπο τον πλατύ", Συγκαθιστό (3.06). Χρόνης Αηδονίδης (τραγούδι), Νίκος Φιλιππίδης (καβάλι), Στάθης Κουκουλάρης (βιολί), Κώστας Φιλιππίδης (λαούτο), Γιώργος Γευγελής (τουμπελέκι), Γιάννης Αγαπητός (κοντραμπάσο). -[PANVOXSPV 16001, Α2] Θράκη: "Γω στα ξένα περπατούσα", Συρτός Συγκαθιστός. [Β2] "Δεν θέλω τον τσομπάνο", Συγκαθιστός. Κ. Δοϊτσίδης. -[PAN-VOXSPV 16155, Β3] Θράκη: "Λαλούν φλογέρες", Συγκαθιστός. Καριοφύλλης Δοϊτσίδης (ούτι), Αριστείδης Βασιλάρης (φλογέρα), Σταύρος Σταυρίδης (βιολί), Ν. Σταυρίδης (κανονάκι), Μ. Μπαλαμπάνης (ταταμπούκα). -[PAN-VOXSPV 16183, Β2] Θράκη: "Η καλπαζάνου", Συγκαθιστός. Καριοφύλλης Δοϊτσίδης (ούτι), Αριστείδης Βασιλάρης (φλογέρα), Σταύρος Σταυρίδης (βιολί), Ν. Στεφανίδης (κανονάκι), Μάνθος Μπαλαμπάνης (ταραμπούκα), Αδελφές Δοϊτσίδη (τραγούδι). -[PANIVARPA 5090, Β6] Θράκη: "Συγκαθιστός". Χ. Κανακίδης (κλαρίνο). [Β3] "Θρακιωτοπούλα", Συγκαθιστός. Χ. Κανακίδης (κλαρίνο), Αθ. Καραγιάννη, Αθ. Φανακίδου, Κ. Μπουζαμάνης (τραγούδι). -[RECOR 23, Β5] Θράκη: "Με γέλασαν τα πουλιά", Συγκαθιστός. Χρόνης Αηδονίδης (τραγούδι), Κυριάκος Κωστούλας (κλαρίνο), Αλέκος Αραπάκης (βιολί), Νίκος Στεφανίδης (κανονάκι), Ματθαίος Μπαλαμπάνης (ταραμπούκα), Καριοφύλης Δοϊτσίδης (ούτι). -[RECOR 83, Α3] Θράκη: "Βασίλεψε αυγερινός", Συγκαθιστό (2.33). [A5] Θράκη: "Γω στα ξένα περπατούσα", Συγκαθιστό (2.50). Χρόνης Αηδονίδης (τραγούδι), Κυριάκος Κωστούλας (κλαρίνο), Αλέκος Αραπάκης (βιολί), Νίκος Στεφανίδης (κανονάκι), Ματθαίος Μπαλαμπάνης (ταραμπούκα), Κώστας Τζιογκίδης (γκάιντα). -[SPOTMUSICLM 1035, Α6] Δυτική Θράκη: "Συγκαθιστός", οργανικό. Χρήστος Κουρούδης (κλαρίνο), Αλέξης Κουρούδης (ακορντεόν), Δημήτρης Κουρούδης (ούτι), Δημήτρης Μητούδης (τουμπελέκι), Κώστας Πίτσος (λαούτο). -[VASIPAPVAS 255, Α1] Θράκη: "Μαντιλάτο", Συνκαθιστός. [Α6] Θράκη: "Συνκαθιστό". Πασχάλης Χριστίδης (γκάιντα). -[Θέατρο "Δόρα Στράτου" DS 117, Β6] Θράκη: "Συγκαθιστός". -[Λύκειον των Ελληνίδων LCGW 105, B7] Ξάνθη: "Συγκαθιστός", οργανικό. Δημήτριος Τζαφειρίδης (κλαρίνο), , Ζαφείρης Καρακάσης (βιολί), Γρηγόρης Καρακάσης (ούτι), Χουσεϊν Αζίζ (τουμπελέκι). Χορός ελεύθερος ή αντικρυστός, σε 9σημο ρυθμό. Βηματισμοί παραλλαγή του Στα Δύο αλλά με άλλο ρυθμό. Συγκαθίζουν πότε στο ένα πόδι και πότε στο άλλο. -[Λύκειον των Ελληνίδων LCGW 110, Α6] Νέο Μοναστήρι Φθιώτιδας, πρόσφυγες από το Μοναστήρι Βόρειας Θράκης: "Συγκαθιστός", οργανικό (3.28). Γιώργος Στουγιαννούδης (γκάιντα), Γιάννης Πραντσίδης (τουμπελέκι). |