| ( 1 ) | Κείμενα |
| Κείμενο : κάβος ή κά'ος , Ο πρώτος χορευτής στον κύκλο. Η θέση του πρώτου στον κύκλο. Ιδε και: εμπρός, κεφάλι, πρόγοδος. |
| Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-61563 |
| -[Παπαδάκης 1932, 102] Χάλκη Δωδεκανήσων: Οι ευρισκόμενοι εις τον "κάο" (ο οδηγός του χορού μετά της ντάμας του) θεωρούνται ότι κατέχουν την πλέον τιμητικήν θέσιν, εν αντιθέσει προς την τελευταίαν του ετέρου άκρου, η οποία θεωρείται περιφρονητική. Διά τούτο ουδέποτε τοποθετείται εις αυτήν γυνή, και αν ποτέ ευρεθεί εις τοιαύτην θέσιν, καβαλιέρος της ή τρίτος τις την αντικαθιστά. Εάν οι ευρισκόμενοι εις τον "κάο" δείξουν σημεία κοπώσεως, τότε το ζεύγος άλλων χορευτών είτε εγειρόμενον είτε αποσπώμενον του κύκλου - ότε προτιμάται το τελευταίον - το αντικαθιστά. Μπορεί όμως ο χορευτής να αναβάλη επί πολύ την αντικατάστασιν αυτήν ρίπτων από καιρού εις καιρόν χρηματικόν τι ποσόν, εν είδει φιλοδωρήματος, εις τον λυριστήν. Πολλάκις ο οδηγός του χορού αποσπάται από του κύκλου και χορεύει μόνος. Ο χορός κυκλώνει τον λυριστήν, ο οποίος ευρίσκεται πάντοτε τοποθετημένος εις το μέσον μαζύ με τους κρασοπατέρες και τους τραγουδιστάδες. -[Πρεβελάκης 1949, 24] Κρήτη: Δυο παληκάρια κόπηκαν από το τσαμπί και πήγανε να σταθούνε δίπλα στη στριφογυρίστρα που χαιρέτησε η πρώτη μαντινάδα. Σημάδι πως της γυρεύανε τον κάβο. Μαντινάδα: "Στρουφογυρίστρα του χορού και νοστιμιά του κάβου, φρεγάδα χρουσοπράσινη στη μέση του πελάγου". -[Γεωργιάδης 1979, 27] Κάρπαθος: Ο "κάβος" είναι η πρώτη θέση του χορευτή στους κυκλικούς χορούς της Καρπάθου. Στον κάβο, λοιπόν, πρέπει να χορεύει πάντοτε άνδρας. Πρέπει να τηρήται αυστηρά η προτεραιότητα στη σειρά του κάβου. Και σήμερα σέβονται όλοι αυτόν τον άγραφο νόμο. Σειρά έχει όποιος θα "κόψη" (θα σταματήση από το τέλος του κύκλου) ή όποιος ζητήση από τον κορυφαίο να τον διαδεχθή στον "κάβο" για να χορέψη για πρώτη φορά. Γι' αυτό σηκώνεται και περιμένει μαζί με τις χορεύτρες του ώσπου να του κάμη νόημα ή να του πη ο κορυφαίος να πιάση στον χορό. Κανένας δεν έχει το δικαίωμα να στερήση την προτεραιότητα από κάποιον άλλον. Για ν' αποφεύγονται μάλιστα οι παρεξηγήσεις, ορίζουν πολλές φορές έναν επί κεφαλής, τον "πρόεδρο" όπως τον ονομάζουν, για να παρακολουθή και να ρυθμίζη την σειρά. -[Καπελλά 1981, 157] Κάλυμνος: Οταν τα βιολιά αρχίζανε να παίζουν, κάποιος από τους άντρες ξεδίπλωνε το μαντήλι του, πετούσε τα πρώτα χρήματα στον δίσκο, πλησίαζε τις γυναίκες, διάλεγε τρεις-τέσσερις συγγενείς ή πολύ γνωστές, έβαζε δίπλα του την γυναίκα του αν ήταν παντρεμένος, την αδερφή του αν ήταν λεύτερος ή άλλη συγγενή του, κι ο χορός αρχινούσε σιγά-σιγά. Σε λίγο κάποιος άλλος θα βρισκότανε να σχηματίσει μια δική του παρέα, θα πλήρωνε και θα έπαιρνε τον κάβο (θα έμπαινε μπροστά) να σύρει τον χορό. Σαν έμενε πολλή ώρα ο ίδιος μπροστελλάτης να χορεύει, κουραζότανε και φώναζε "Λεύτερος ο κάβος" κι όλο βρισκότανε αντικαταστάτης. -[Δημητρίου 1983, 146] Σάμος: Μπροστά χόρευε ένα αγόρι, αυτό ήταν ο "κάβους". Ακολουθούσαν τα κορίτσια και στο τέλος πάλι αγόρι, που λεγόταν "πέταλα" ή "στα πέταλα". Αγόρι στη μέση του χορού απαγορευόταν να πιάσει. Μόνο ο γαμπρός είχε αυτό το δικαίωμα, στη διασκέδαση του γάμου. Πρώτος θα σύρει τον χορό, "θα πιάσ' στουν γκάβου", ο πατέρας του γαμπρού. -[Ξεινός 1987, 125] Ιμβρος: Ο Συρτός κρατούσε ώρα πολλή πολλές φορές, μια και δυο ώρες, όχι απαραίτητα με τους ίδιους χορευτές. Αλλοι έφευγαν, καινούριοι έμπαιναν, χωρίς ν' αλλάξει τίποτα. Κι ενώ όλ' αυτά συνέβαιναν στους κύκλους, στην κεφαλή άλλαζε διαδοχικά αυτός που κρατούσε "τον κάβο". Συχνά όμως ο "κάβος", αυτή η γραφική εναλλαγή αρχηγού, γινόταν αφορμή για παρεξήγηση ανάμεσα σ' αυτόν που "κρατούσε" και σ' αυτόν που διεκδικούσε τον κάβο, αν αργούσε να του δώσει χέρι. |