| Κείμενο : Φουμιστός , Χορός στην Κάρπαθο και την Κάσο, όπου παινεύουν τους νιόπαντρους. |
| Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-650C5 |
| -[Μαλλιαράκης 1894, 41] Κάσος: Ο κατά την ημέραν των γάμων σχηματιζόμενος χορός, εις ον άνδρες και γυναίκες λαμβάνουσι μέρος λέγεται φουμιστός (ευφημιστός), διότι οι λυρισταί και οι αυληταί ευφημούν τους νυμφίους και πάντας τους χορευτάς λαμβάνοντες παρ' εκάστου δώρα. Εις πάντας δε τους χορευτάς προσφέρεται ζυμόμελι και σησαμόμελι δηλ. άλφιτα και σησάμι ζυμωμένα μετά μέλιτος. -[Μανωλακάκης 1896, 120] Κάρπαθος: Προσέχονται επί των δωμάτων των οικιών εφ' ων είναι παρασκευασμέναι αι τράπεζαι και παρακάθηνται εναλλάξ άνδρες και γυναίκες ιδιαιτέρως τρώγοντες, πίνοντες, και εκείθεν μεταβαίνουσιν εις τον χορόν εν υπαίθρω γινόμενον κλητοί και άκλητοι εις τον οποίον προσάγουσι περί το εσπέρας τους νεονύμφους εν μεγίστη πομπή και παρατάξει και χορεύουσι κατά γεννεαλογικήν σειράν εκατέρωθεν των νεονύμφων τον Φουμηστόν, ότε χορηγούσι τοις οργανισταίς τα "φουμιστικά", διανέμουσι περί το πλήθος σισαμόμελην, μελικούνια και άλλα γλυκύσματα. -[Μαυρής & Παπαδόπουλος 1928, 52] Κάσος: Ο Φουμιστός (χορός). Εναρμόνιση σε ευρωπαϊκή σημειογραφία. Λόγια "Ανοίξαν τα τριαντάφυλλα...". -[Μιχαηλίδης-Νουάρος 1932, 90] Κάρπαθος: Αφού ο χορός εξακολουθήση επί ώρας, φθάνει η στιγμή καθ' ήν οι νεόνυμφοι θα μεταβούν μετά της ακολουθίας των εις τον χορόν. Αμα τη αφίξει του ανδρογύνου τα μουσικά όργανα παίζουν τον Φουμιστόν, και όλοι οι συγγενείς πιάνουν υποχρεωτικώς εις τον χορόν και τοποθετούνται οι μέν του γαμβρού προς τα δεξιά του, οι δε της νύμφης προς τα αριστερά της, γινομένης ούτω επιδείξεως της πολυκαρπίας των γενεαλογικών δένδρων. Κατά τον Φουμιστόν προσφέρονται εις όλους τους παρισταμένους κρασί, σησαμόμελη, σιτάκα και τα λοιπά γλεούδια, ο κουμπάρος γυρίζει τον δίσκον των παιχνιδιατόρων, αρχόμενος από του γαμβρού δια να συναθροίση τα "φουμιστικά" και μετά ταύτα οι λύρες παίζουν τον Απάνω Χορό, τη Σούστα, χορεύει το ανδρόγυνον και οι λοιποί μέχρι των εσπερινών ωρών. Οταν θα πάρουν τ' ανδρόγυνο στο χορό να το "φουμίσου", πρέπει η αυλή ή το μέρος του χορού να είναι πάντα υψηλότερον της γαμηλίου οικίας και ούτω να ανεβαίνει. Δεν επιτρέπεται να βαδίση την επίσημον εκείνην στιγμήν προς χαμηλότερον έδαφος, προς τα κάτω, διότι είναι κακόν. -[Ταρσούλη 1947, 173] Κάρπαθος: Πρώτα χορεύεται ο Φουμιστός, δηλαδή ο επευφημητικός χορός, που συνοδεύεται από παινετικά τραγούδια για το νιο ζευγάρι. Ο γαμπρός με τους δικούς του κρατούν αλυσιδοχέρωτα την μίαν άκρη του κύκλου, όπως και η νύφη την άλλη με το συγγενολόγι της. Αυτός ο χορός είναι στρωτός και ήσυχος. -[Ταρσούλη 1947, 235] Κάσος: Ο Φουμιστός, σε 3/8, που χορεύεται στους γάμους και συνοδεύεται συνήθως από παινέματα στους νιόνυφους. Από τα ωραιότερα του χορού, που τα λέει ένα παλικάρι χορεύοντας ανάμεσα σε δύο λυγερές Κασιωτοπούλες, είναι τούτα τα δίστιχα: "Απ' τη δεξιά μου τη μερά είν' ένα περιστέρι, τσ' ένα μπιρλάντι ατίμητο εις το ζερβό μου χέρι...". -[Βαρίκα-Μοσκόβη 1976, 43] Κάρπαθος: Μετά το γλέντι, πηγαίνουν όλοι στην αυλή της εκκλησίας, όπου γίνεται ο Φουμιστός χορός. Στον χορό αυτό πιάνουν όλοι οι συγγενείς του ζεύγους κατά σειρά του βαθμού συγγενείας. Στα δεξιά του γαμπρού είναι ο κουμπάρος, έπειτα οι γονείς του, τ' αδέλφια του, οι θείοι του, οι θείες, τα εξαδέλφια του, και ακολουθούν οι φίλοι και οι προσκεκλημένοι. Στα αριστερά της νύφης πιάνουν η κουμπάρα, έπειτα οι γονείς της και ακολουθούν όλοι οι άλλοι, με τη σειρά του βαθμού συγγενείας. Αυτό γίνεται για να φανεί τίνος η οικογένεια από τους δύο έχει περισσότερα και επισημότερα πρόσωπα συγγενείς. Ποιος δηλαδή από τους δυο ανήκει σε μεγαλύτερη και πιο αρχοντική οικογένεια. Ο Φουμιστός χορός είναι ένας χορός αργός, με βήματα μικρά, που οι τραγουδιστές τραγουδούν μακρόσυρτα τραγούδια του γάμου και του έρωτα. Στο Φουμιστό χορό προσφέρεται και η σησαμόμελη, γλύκισμα εγχώριο από σησάμι και μέλι, μέσα σε μεγάλες πιατέλλες γαρνιρισμένες με μύγδαλα ή ζαχαροστράγαλα. Την ώρα που χορεύεται ο Φουμιστός, ο κουμπάρος συγκεντρώνει το χρηματικό ποσό αμοιβή για τους οργανοπαίκτες, γυρίζοντας το δίσκο σε όλους που χορεύουν αρχίζοντας από το γαμπρό. Μετά το Φουμιστό χορό χορεύεται η Σούστα κι ο Πάνω χορός, που διαρκούν ως τα ξημερώματα. -[Βαρίκα-Μοσκόβη 1981, 87] Κάρπαθος: Μαντινάδα "Και νύφη να σε ντύσωμεν μέσα στο γονικό σου, μεσ' στου Χριστού το πέργερο να δω τον Φουμιστό σου". -[Κρητσιώτη & Ράφτης 1987, 104] Κάρπαθος: Ο Φουμιστός είναι ο επίσημος χορός του γάμου, που χορεύεται αμέσως μετά το φαγοπότι. Φουμίζω σημαίνει εγκωμιάζω, ευφημώ. Ωστόσο το παίνεμα εδώ δεν γίνεται με λόγια, αλλά με την αθρόα συμμετοχή συγγενών και φίλων στον χορό, καθώς και με τον τρόπο που παίζουν οι οργανοπαίχτες, περπατώντας στο εσωτερικό του κύκλου και ακριβώς μπροστά στούς νεόνυμφους, γονατίζοντας αντίκρυ τους, ή κάνοντας βαθιές υποκλίσεις και σηκώνοντας συχνά τα όργανα ψηλά από τα κεφάλια τους. "Ο Φουμιστός είναι χορός σοβαρός και επίσημος και δείχνει το μεγαλείο της γενιάς". Με τον χορό αυτόν πραγματικά γίνεται αριθμητική και ποιοτική αναμέτρηση των δύο σογιών. Οι γονείς του ζευγαριού καλούν φίλους και γνωστούς από τα διπλανά χωριά για να τους τιμήσουν με την συμμετοχή τους στον Φουμιστό. Συγγενείς του γαμπρού πιάνουν δεξιά του και της νύφης αριστερά της. Συμμετέχουν ακόμα και άτομα που σε άλλες περιπτώσεις δεν θα χόρευαν, όπως οι παντρεμένες, οι γριές και οι γυναίκες που λείπουν οι άντρες τους. Συνέχεια μπαίνουν καινούργιοι, φίλοι και γνωστοί, στον χορό που έτσι μεγαλώνει και διπλώνει δύο και τρείς φορές. Οι χορευτές πιάνονται σταυρωτά σε ανοιχτό κύκλο. Στα Κάτω Χωριά ο χορός προχωρεί όλο δεξιά με μικρά περπατηχτά βήματα, ενώ στα Πάνω Χωριά με δύο βήματα δεξιά ένα αριστερά. Οι χορευτές, έχοντας μικρή κλίση του κορμού προς τα δεξιά, κινούνται αργά σύμφωνα με το ρυθμό, σαν να πηγαίνουν σε πομπή. Πριν ακόμη ξεκινήσει ο χορός, οι οργανοπαίχτες όρθιοι παίζουν τον σκοπό του Φουμιστού, αναγγέλοντας έτσι την διαδικασία της συγκέντρωσης των σογιών. Σε όλη την διάρκεια του χορού ακούγεται ο ίδιος σκοπός, ο συρματικός, που είναι μακρόσυρτος και επιβλητικός. Στον Φουμιστό δεν ακούγονται ποτέ ιστορικά ή ακριτικά τραγούδια. Διαλέγουν συνήθως θέματα που σχετίζονται κάπως με τον γάμο. Φαίνεται ότι με παρόμοια τραγούδια έδιναν έμμεσα συμβουλές στο καινούργιο αντρόγυνο. Τα τραγούδια τα λέει ένας από τους οργανοπαίχτες ή κάποιος συγγενής, ή φίλος, που συχνά περπατά κοντά στους οργανοπαίχτες αγκαλιά με έναν δεύτερο με τον οποίο εναλλάσσονται στο τραγούδισμα. Τα τραγούδια δίνουν ποικιλία στον ρυθμό του απλού περπατητού αυτού χορού, χρωματίζουν την μονοτονία του και εξασφαλίζουν διάρκεια με τους πολλούς στίχους ώστε συγγενείς και φίλοι που είναι επιστρατευμένοι σε διάφορες εργασίες του γάμου να μπουν στον κύκλο όπως έχουν υποχρέωση. Ο Φουμιστός συνηθίζεται από παλιά στα Σπόα, στο Μεσοχώρι και στα νότια χωριά, εκτός από την Αρκάσα και τις Μενετές. Στην Ελυμπο φούμιζαν κάθε Καθαρή Δευτέρα όλα μαζί τα νιόπαντρα ζευγάρια της χρονιάς, συνδέοντας αυτόν τον χορό - που εκεί δεν είχε την αντιπαράθεση σογιών - με την ετήσια πληρωμή των οργανοπαιχτών. |