|
| Κείμενο : Περί της του ζεϊμπέκικου χορού προελεύσεως |
| Πηγή : /P027-07 , Ευρετήριο : O-47A4D78A |
| Ulf Buchheld Περί της του ζεϊμπέκικου χορού προελεύσεως Buchheld, Ulf: "Περί της του ζεϊμπέκικου χορού προελεύσεως", Παράδοση και Τέχνη 027, σελ. 14, Αθήνα, Δ.Ο.Λ.Τ., Μάϊος-Ιούνιος 1996. Περί της του ζεϊμπέκικου χορού προελεύσεως Οι μετρικές παράλληλες των 18-χρονων χορών στην αιολική λυρική ποίηση Στην Ελλάδα πιστεύεται, ότι στον ζεϊμπέκικο πρόκειται γιά έναν ρυθμό 9/4 η 9/8 η ακόμα και ότι είναι 9-χρονος και σχηματίζει μαζί με τον αντικρυστό μια μετρική οικογένεια. Σωστό είναι, ότι o αντικρυστός έχει 9 χρόνους και ότι βασίζεται στον 9-χρονο δόχμιο, όπως μας δείχνει το επόμενο σχήμα του τραγουδιού του Π.Τούντα,"Δημητρούλα μου": υυ-υ--. Ρίχνοντας μία ματιά στην επόμενη μετρική παράσταση των δύο μορφών του ζεϊμπέκικου χορού:-υυ--/-υυ--- και υ-υ--/υ-υ--- είναι φανερό, ότι ο χορός αυτός έχει 18 χρόνους, διότι πρέπει να ξεκινήσουμε από τον αρι- στοξένειο όρο "χρόνος πρώτος", δηλαδή το ελάχιστο χρόνο, το βραχύ:υ. Ο ένας στίχος είναι καθαρά δακτυλικώς και ο άλλος καθαρά ιαμβικώς δια- μορφωμένος. Αμφότεροι οι στίχοι αποτελούνται από δύο μέρη, τα πρώτα των οποίων λήγουν μετά τον όγδοο χρόνο. Υπάρχουν όμως πολλοί ζεϊμπέκικοι, στους οποίους η ζεύξις του στίχου δεν βρίσκεται μετά τον όγδοο αλλά μετά τον δέκατο χρόνο, επίσης ότι η κιθάρα, που κανονικά καθορίζει τον ρυθμό, δεν υπολογίζει αυτήν την ιδιαιτερότητα και ότι το προσρινό μέρος τραγουδιέται, ενώ το υπόλοιπο του στίχου εκτελείται οργανικώς η τραγουδιέται σε μερικές περιπτώσεις τετρασύλλαβο, όπως μας αποδείχνει το επόμενο τραγούδι του Β.Τσιτσάνη, Η ζημιά, "κι αν πάθεις και καμιά ζημιά, Τσιτσάνη μου":-υυ-υυ-//υ---. Ούτε στους μουσικούς ούτε στις σχετικές δημοσιεύσεις βρήκα τίποτε επάνο αυτό. Μόνο ο Πέτρος Μπεράτης το αναφέρει αλλά εξαντλείται σ αυτή μόνον διαπίστωση. Γνωρίζουμε όλοι μας την πενθημιμερή στο δακτυλικό εξάμετρο, τη ζεύξη μετά το δέκατο χρονο. Αυτό το κώλον υπάρχει και ως αυτοτελής στίχος, λέγεται ημιεπής η έλεγος. Πολλοί επιστήμονες π.χ.ο Wilhelm Christ, o Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff και o Paul Maas είναι της γνώμης, ότι το δακτυλικό εξάμετρο συμφυόθηκε εκ δύο η τριών στίχων η κώλων. Διότι διαπίστωσα, ότι το πίσω μέρος του ζεϊμπέκικου έχει μία άλλη μετρική δομή -ιαμβική η τροχαϊκή- έψαξα γιά στίχους, οι οποίοι μοιάζουν με αυτό. Τους βρήκα στους Αλκμάνα, Αλκαϊο, Ανακρέοντα, Ιβυκο, Πίνδαρο και στα έργα των τραγικών. Διαπίστωσα ότι ο ζεϊμπέκικος με την τομή μετά τον δέκατο χρόνο αντιστοίχει στο ελεγίαμβο η σε μερικές περιπτώσεις στο εγκωμιολόγικο, ο άλλος, που είναι η αντιστροφή του, στον ιαμβέλεγο (ιαμβοδάκτυλο), ο καμηλιέρικος στο χωλαίνον δακτυλικό τετράμετρο και ο "χορός με τα μαχαίρια" στο χωλαίνον αναπαιστικό δίμερτο. Αυτό σημαίνει το εξής: Συμφωνώ με την γνώμη του Σ.Καρά, ότι ο σαπφικός ενδεκασύλλαβος ταιριάζει ως δίκωλον στον αντικρυστό. Δεν ευσταθεί όμως η γνώμη του Σ.Καρά, ότι και ο ζεϊμπέκικος βασίζεται στο σαπφικό ενδεκασύλλαβο η η γνώμη του Γιώργου Μανιάτη (Ευρετήριο) και του Νικόλαου Ζαγουρά, ότι το αυτό ισχύει και γιά το δόχμιο, αφού μάλιστα δεν είναι 9-χρονος αλλά 18-χρονος χορός και δεν υπάρχει μόνον ένας ζεϊμπέκικος, αλλά πέντε ως προς την δομή τους σαφώς διαφορετικοί βασικοί τύποι 18-χρονων χορών, οι οποίοι έχουν παράλληλες μετρικές μορφές με πέντε αιολικούς στίχους. Γιαυτό δεν ισχύει η άποψις, ότι ο ζεϊμπέκικος και ο αντικρυστός αποτελούν μία ρυθμική οικογένεια, ωστότε η διαφορά τους έγκειται στον ρυθμό (τέμπο). Αυτές οι γνώμες είναι ακατανόητες και γιά τον λόγο, ότι οι χοροί εκτελούνται διαφορετικά, δηλαδή ο αντικρυστός με τέσσερα βήματα, ο καμηλιέρικος με έξι βήματα και ο ζεϊμπέκικος με εννέα βήματα, πράγμα που έπρεπε να επιφέρει σοβαρές αμφιβολίες, αφού τα βήματα του χορού αποτελούν κριτήρια αναγνώρισης. Ουλφ Μπούχελντ ***************************************************************** ***************************************************** PAR027 BuchheldU03GR.doc |