| Κείμενο : Καγκέλι ή Καγγέλι , Χορός στην Ηπειρωτική Ελλάδα, με ρυθμό στην αρχή 7σημο και κατόπιν 2σημο |
| Πηγή : Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Χορού , Ευρετήριο : E-83275 |
| -[Σακελαρίου 1940, 42] Ελλάδα: "Αννα Καγγέλι". Χορός πηδηκτός και με πολλές στροφές. Καγγέλι σημαίνει στροφή. Αρχίζει σε ρυθμό 7/8 και όταν ζωηρέψη μετατρέπεται σε ρυθμό 2/4. Λόγια και μουσική του τραγουδιού "Πέρασα, μωρή Αννα μου, πέρασ' απ' την πόρτα σου...". -[Παπαχρήστος 1960, 35] Βορειοδυτική Θεσσαλία και Ηπειρος: Το Καγγέλι είναι μεικτός χορός. Ελαβε το όνομα από τα πολλά καγγέλια (στροφές) που έχει. Είναι ελεύθερος και πηδηχτός χορός με πολλές φιγούρες που εκτελούνται τις περισσότερες φορές από ζευγάρια. Επειδή όμως, όπως γνωρίζομεν, εις τους ελληνικούς χορούς χορεύει συνήθως μόνον ο πρώτος ενώ οι άλλοι απλώς ακολουθούν, πράγμα που δεν είναι όμορφο, ετοποθετήσαμεν εδώ με μια φυσιολογική σειρά όλες τις φιγούρες για έξη μόνον ζευγάρια χάριν καλής εμφανίσεως. Περιγράφονται τα βήματα. Καταγράφεται η μουσική με το τραγούδι "Πέρασα, μωρή Αννα μου, πέρασα απ' την πόρτα σου...". -[Σέττας 1963, 9] Βόρεια Εύβοια: Ηχογραφήθηκαν Συρτοκαλαματιανά που αρχίζουν με 7/8 και γυρίζουν στο τέλος στα 2/4, τα λεγόμενα Καγκέλια. -[Καραβασίλης 1976, 79] Μελισσουργοί Τζουμέρκων: Και σαν έγειρε ο ήλιος σηκώθηκαν όλοι αντάμα και πχιάστηκαν στο χορό. Μπροστά δυο τρεις προεστοί, κοντά οι ξένοι και παρακάτω οι νιότεροι. Πιασμένοι χέρι-χέρι και πιστάγκωνα τραγούδησαν. "Τώρα κι ο ήλιος έγειρε και ο σταυραετός κουρνιάζει... Είμαι ξένος και θα ιδώ και θα πάω να μονολογώ". Και χόρευαν και τό 'λεγαν πότε το πρώτο καγκέλι και πότε τό 'παιρνε το δεύτερο. -[Τατσιόπουλος 1977, 912] Ράμια Αρτας: Ο χορός Καγκέλι, με το διπλό, το τριπλό, το τετραπλό, το πενταπλό κάγκελλο και τα σταυροκαγκελίσματά του. Ακολουθούν 71 στροφές από το τραγούδι. -[Καινούργιος 1978, 57] Παλιοχώρι Ρούμελης, Σαρακατσάνοι: Μεταξύ των χορών ήταν και το Καγγέλι. -[Μάρκος 1978, 42] Κονιάκι Δωρίδας: Το Καγκέλι είναι χορός συρτός της Ανατολικής Στερεάς. Η μελωδία του ξεκινάει με 7σημο ρυθμό και τελειώνει με γοργό 4σημο. -[Μαζαράκη 1984, 85] Ελλάδα: Το Καγκέλι είναι χορός της Ανατολικής Ρούμελης. Τον χορεύουν και στην Κούλουρη και στην Εύβοια. "Το Καγκέλι ξεκινάει ήρεμα. Σιγά-σιγά φουντώνει και πάει πιο γρήγορα. Στο τέλος παίζει μόνο τ' όργανο" (σταματάει δηλαδή ο τραγουδιστής), μας λένε απ' τη Δεσφίνα της Παρνασσίδας. Πραγματικά, το Καγκέλι αρχίζει στο ρυθμό του Καλαματιανού (συνήθως με αγωγή αργού Καλαματιανού) και ύστερα, στο σήκωμα, όταν δηλαδή εμφανιστούν τα 2/4, παίζεται με πιο γρήγορο ρυθμό. Είναι χορός που τον χορεύουν κυρίως οι βλάχοι και οι τσελιγγάδες. Εχει πολύ ζωντανό και έντονο χαρακτήρα. Μουσική καταγραφή των Συρτοκαλαματιανών (Καγκέλια) "Τα Ρίτσα" και "Η κοντούλα". -[Κόλλιας 1985, 332] Αρβανίτες: Τα Καγγέλια είναι δύο ειδών, το μικρό και το μεγάλο. Παλιότερα, όταν τηρούνταν καταλεπτώς τα έθιμα, το μικρό Καγγέλι χορευόταν με την αγγελία (γι αυτό και λεγόταν Καγγέλι) των αρραβώνων και το μεγάλο Καγγέλι με την αγγελία του γάμου. Οι χορευτές χορεύουν σε κύκλο, χωρίς όμως να πιάνονται από το χέρι καθώς συμβαίνει στους άλλους χορούς. Στο Μεγάλο Καγγέλι, που χορεύεται με την αγγελία του γάμου, οι γυναίκες χορεύουν αντικρυστά με τους άντρες, κρατώντας στα δυό τους χέρια μια καλαμάτα (διακοσμητικό μαντήλι) στο ύψος του κεφαλιού και λίγο πιο πάνω. Κουνούν τα χέρια με το μαντήλι πιασμένο στις δύο άκρες ώστε να παίρνει το σχήμα τριγώνου. -[Μιχαήλ-Δέδε 1988, 28] Μεσόγεια Αττικής, Αρβανίτες: Οι χοροί που προτιμούσαν ήταν ο Καλαματιανός, ο Τσάμικος που κάποτε ονομάζεται και Αρβανίτικος, το Καγκέλι το Αντικρυστό, ο Χασάπικος μόνο για τους άντρες, όπως και για τους ηλικιωμένους ο Χειμαριώτικος ή Γεροντικός, που δεν είναι άλλος από έναν αργό μεγαλόπρεπο Καλαματιανό. -[Ρούμπης 1990, 206] Ανατολική Ρούμελη: Αρχίζει σε ρυθμό Καλαματιανού (αργό τέμπο) και όταν εμφανιστούν τα 2/4 παίζεται με πιο γρήγορο ρυθμό. Τον χορεύουν κυρίως οι βλάχοι και οι τσελλιγγάδες. Ανάλογα με την περιοχή παρουσιάζει μικρές παραλλαγές κυρίως στα σταυρώματα δεξιά-αριστερά. Περιγραφή βημάτων και σχήματα. -[CELLIER 011, Β2] Επτάλοφος Αμφισας Φωκίδας: "Καγκέλι", χορός αρβανίτικος (2.45). -[GENERALGRAMOPHONEGGMG 2619, Β2] Ρούμελη: "Λίτσε μοϊ Λίτσε", Καγκέλι αρβανίτικο. [Β3] "Ρα καμπάνα Παπαντής", Καγκέλι αρβανίτικο. [Β4] "Τσοπανάκι", Καγκέλι αρβανίτικο. Αρίστος Σκούρλας (τραγούδι). -[INTERSOUNDSIN 1010, Α3] Ρούμελη: "Καγκέλι". -[POLYGRAM 6460407] Μωρηάς: "Ξένος ήμουνα μωρ' Κυρά Παναγιώταινα", Καγκέλι. Αφροδίτη Μάσια (τραγούδι), Κυράκος Κωστούλας (κλαρίνο), Αλέκος Τζούμας (βιολί). -[SYRTOS 562, Α7] Ρούμελη: "Εσείς τριανταφυλλάκια μου", Καγκέλι, ήχος πρώτος (3.42). [Β7] "Στα ρίτσια βγαίνει ένα νερό", Καγκέλι, ήχος πρώτος (3.25). Παναγιώτης Παππάς (τραγούδι), Νικόλαος Μωραϊτης (βιολί), Ηλίας Τσιάκας (κλαρίνο), Στυλιανός Κατσιάνης (λαούτο), Ευάγγελος Καρίπης (τουμπελέκι). -[Λύκειον των Ελληνίδων LCGW 102, A5] Mέγαρα: "Καγκέλι λεπενιώτικο" (2.15). Δ. Ηλίας, Θ. Ηλίας, Δ. Σταμπόλας (τραγούδι), Ιάκωβος Ηλίας (βιολί), Στ. Ανδριανός (λαγούτο), Φοίβος Ανωγειανάκης (επιμέλεια). Χορός με τραγούδι (δίστιχα) σε ρυθμό 7/8. Τραγουδιέται και χορεύεται στο γάμο από άνδρες και γυναίκες σε κλειστό κύκλο χωρίς να κρατιούνται από τα χέρια. Η ονομασία του οφείλεται κατά μία εκδοχή σ' ένα Λεπενιώτη, καλό χορευτή και στιχοπλόκο, που αγαπούσε και χόρευε πολύ αυτό το Καγκέλι. Λόγια του τραγουδιού. -[Σύλλογος προς Διάδοσιν της Εθνικής Μουσικής SDNM 119, Α3] Αγόριανη Φθιώτιδας: "Παναγιούλα", Καγκέλι οργανικό. Ανδρέας Βελέντζας (πίπιζα), Ανδρέας Καρατζάς (νταούλι), Σίμων Καράς (επιμέλεια). |